بایگانی برچسب: s

خونریزی لثه یکی از مشکلات سلامت دهان و دندان است که معمولاً متخصصین ریشه دندان یا اندودنتیست ها در طول فعالیت روزانه خود بارها با آن مواجه می‌شوند. برخی از افراد به دلایل مختلفی دچار خونریزی می‌شوند که نمی‌توان آن را یک مشکل حاد در نظر گرفت. اما برخی از افراد به دلایل دیگری دچار خونریزی در دندان و فک خود می‌شوند که به‌مرورزمان مشکل آنها بیشتر شده و به مراجعه به دندان‌پزشک نیاز خواهند داشت. این دسته از افراد لازم دارند که منبع خونریزی خود را شناسایی کنند و اگر این خونریزی به دلایل حاد دندانپزشکی باشد باید نسبت به رفع آن اقدام کنند.

 خونریزی لثه اگر ادامه داشته باشد لازم است که به یک متخصص ریشه دندان مراجعه شود و شرایط لازم برای درمان آن فراهم شود. بسیاری از افراد نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بوده و حتی تا زمانی که شدت آن بالا نگیرد، نسبت به رفع آن اقدام نمی‌کنند. مرحله اولیه بیماری لثه به مانند تورم خود را نشان می‌دهند و پس از آن باعث ایجاد رنگدانه ها و درنهایت نوعی کبودی در لثه می‌شود. حال اگر در مراحل اولیه نسبت به درمان آن اقدام نشود، در مراحل بعدی منجر به خونریزی شده و درنهایت موجب از دست رفتن دندان خواهد شد.

 در این مطلب ما قصد داریم عوامل ایجاد خونریزی لثه و همچنین راه‌های درمانی آن را به تفصیل شرح دهیم و نحوه جلوگیری از آن را بیان کنیم. پس با ما همراه باشید!

علت خونریزی لثه

 همان‌طور که عنوان شد، خونریزی لثه شامل چند مرحله می‌شود که در هر کدام از این مراحل یک مشکل ویژه و بخصوص برای فک و دندان‌ها به وجود می‌آید. هر کدام از این مشکلات در گام بعدی موجب بیماری‌ها و مسائل متعددی دیگری می‌شود که در نهایت به خونریزی ختم می‌شود. با این ‌وجود علت شایع خونریزی لثه را می‌توان به دو مورد کلی دسته‌بندی کرد:

• مشکلات دهان و دندان: تورم لثه، زخم شدن دهان و دندان، تحمل فشارهای مکانیکی و عصبی، و مشکلات پریودنتال
• مشکلات سلامت عمومی: دیابت، ایدز، سوءتغذیه، مشکل قلبی، فشار خون بالا، داروهای آسپرین، برخی از مسکن‌های درد، بعضی داروهای ضد افسردگی و غیره می‌تواند باعث خونریزی لثه شود.

 بیماری های لثه

 بیماری لثه ممکن است به علت عوامل مختلفی ایجاد شود که شایع‌ترین علت آن عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. به‌طورکلی کسانی که نمی‌توانند نکات بهداشتی را به شکل مناسب اجرا کنند، با یک دهان پر از باکتری مواجه هستند که با بزاق آن‌ها ترکیب می‌شود و یک لایه چسبنده به نام پلاک بر روی دندان‌ها ایجاد می‌کند. متأسفانه پلاک دندان بسیار پایدار بوده و باکتری‌ها را به مدت بیشتری بر روی دندان حفظ می‌کند. از سوی دیگر زمانی که این فرد از غذاهای نوشیدنی‌های با کربوهیدرات بالا استفاده می‌کنند، باکتری‌ها از این مواد به عنوان مواد مغذی استفاده کرده و باعث ایجاد نوعی اسید می‌شود که برای تحریک لثه و ملتهب کردن آنها کافی است.

در گام دوم، عدم توجه به لثه باعث می‌شود که این باکتری‌ها و شرایط آنها پیشرفت کرده مشکلات فرد وارد فاز بعدی می‌شوند. در این فاز لثه‌ها به‌مرورزمان دچار خونریزی شده و فرد به یک مشکل رایج به نام خونریزی لثه مبتلا خواهد شد. به‌طورکلی عوامل ایجاد التهاب در لثه و درنهایت خونریزی لثه را می‌توان به موارد زیر ارتباط داد:

• ضعف بهداشت دهان و دندان
• مصرف توتون و تنباکو
• سابقه خانوادگی بیماری لثه
• سوء تغذیه و کمبود ویتامین‌ها
• مشکل
• دیابت
• سن – بیماری لثه در افراد مسن بیشتر شایع است
• سیستم ایمنی ضعیف – HIV و ایدز بدخیمی.
• شیمی درمانی و پرتودرمانی
• غربالگری و ضعف تروماتیک
• تغییرات هورمونی در دختران / زنان

علائم خونریزی لثه

 به‌طورکلی  علائم خونریزی  لثه بسیار واضح هستند و شخص بیمار با کمی دقت می‌تواند آنها را تشخیص دهند. بااین‌وجود دندان پزشکان و متخصصین ریشه دندان توصیه می‌کنند که در صورت مواجهه با علائم ابتدائی این بیماری بلافاصله به دندانپزشکی ارتودنتیست شخصی خود مراجعه کرده برای مقابله با آن برنامه ریزی کنید. علائم خونریزی لثه عبارت‌اند از: بوی بد دهان، قرمزی، تورم لثه، خونریزی‌های خفیف و شدید، حساسیت دندان، دندانهای لق و نرم و حتی  از بین رفتن درد دندان‌ها.

نکته‌ای که در مورد این علائم وجود دارد این است که شاید در مراحل ابتدایی بسیار خفیف باشند و فرد به آنها اهمیت ندهند. اما مراحل اولیه در مورد خونریزی لثه بسیار مهم بوده و فرد باید در همین فاز نسبت به کنترل آن اقدام کند. در برخی از موارد ممکن است خونریزی به حدی کم باشد که به هنگام غذا خوردن توسط فرد بلعیده شده و امکان تشخیص آن نباشد. به هر حال فرد در این مرحله باید مراقبت بیشتری از دهان و دندان خود انجام دهد تا بتواند به‌راحتی مشکل خود را تشخیص دهد.

راه‌های پیشگیری از خونریزی لثه

 برای جلوگیری از خونریزی لثه می‌توان به‌راحتی برنامه‌های بهداشتی و مراقبت از دهان و دندان انجام داد درنهایت از ایجاد آن ممانعت به عمل آورد. برخی از راه‌های پیشگیری عبارت‌اند از:

• شستشوی دهان و دندان بعد از هر بار غذا خوردن و در برخی موارد استفاده از محلول دهان‌شویه کلرهگزیدین؛
• استفاده از خمیردندان مناسب همراه با مسواک‌های نرم و یا مسواک‌های برقی
• استفاده از نخ دندان و خلال دندان؛
• ماساژ روزانه‌ی لثه و اطراف دندان‌ها؛
• عادت به خوردن و جویدن غذاهای فیبردار و سخت، سعی کنید غذاهای نرم را به یک عادت تبدیل نکنید؛
• اجتناب از مصرف توتون و تنباکو؛
• داشتن برنامه منظم برای پاک کردن دندان‌ها و حذف پلاک از روی آنها؛
• مراجعه به پزشک یا اندودنتیست به صورت هر ۶ ماه یکبار پیشگیری از خونریزی لثه.

درمان خونریزی لثه

 شیوه‌های درمانی خونریزی لثه بسیار متفاوت هستند و با توجه به شدت بیماری معمولاً اندودنتیست سعی می‌کنند که روش‌های مختلفی را پیشنهاد دهد. عمومی‌ترین روش برای درمان خونریزی لثه استفاده از دهان‌شویه ضدعفونی حاوی کلرهگزیدین یا بتادین گارگل است که روش مناسبی محسوب می‌شود. البته زمانی که شدت خونریزی بسیار بالا باشد، ممکن است شیوه‌های درمانی شدیدتری مانند جراحی پریودنتال پیشنهاد شود. در برخی موارد پیشنهاد می‌شود که دندان‌های آسیب دیده از بین رفته و باید کنده شوند.

به‌طورمعمول آنتی‌بیوتیک‌ها مانند مترونیدازول، داکسی سایکلین، آموکسی سیلین بر اساس شرایط استفاده می‌شوند که تشخیص آن بر عهده دندان‌پزشک یا اندودنتیست است که نحوه مقابله با خونریزی لثه را انتخاب می‌کنند. البته جراحی دندان به عنوان آخرین راه پیشنهادی انتخاب می‌شود که معمولاً چاره دیگری برای پزشک باقی نمی‌ماند.

در بخش قبل، ۵ مورد از سؤال‌های پرتکرار در مورد درمان ریشه دندان را مطرح کردیم و به صورت تخصصی و عمومی به آنها پاسخ دادیم. اما طبیعی است که سؤالات مطرح شده و ابهامات موجود در این زمینه بسیار بیشتر از پنج سؤال باشند و با توجه به اینکه افراد زیادی در سطح جامعه با این پدیده مواجه هستند، طبیعی است که تعداد سؤالات مطرح شده در این زمینه بسیار بیشتر باشد.

 به همین دلیل در این مطلب قصد داریم به پنج مورد دیگر از سؤالات و ابهامات مطرح شده در مورد ریشه دندان بپردازیم و برای آنها پاسخ‌هایی مطرح کنیم. پس با ما همراه باشید!

آیا درمان ریشه دندان هزینه زیادی دارد؟

 در مورد هزینه درمان ریشه دندان مسائل زیادی مطرح می‌شود و به طور کلی به فرایندهایی که در جریان آن انجام می‌شود بستگی دارد. برخی از اندودنتیست ها سطح انتظار بالاتری دارند و برخی دیگر به هزینه‌های کمتری قانع می‌شوند؛ بنابراین می‌توان گفت که برای انجام درمانهای دندانپزشکی قیمت ثابتی وجود ندارد. معمولاً درمان ریشه دندان نسبت به پر کردن آن هزینه بیشتری دارند، اما از خارج کردن آن ارزان‌تر است.

 در صورت عدم درمان، عفونت ریشه دندان می‌تواند در نهایت منجر به خارج کردن دندان شود. بنابراین توصیه می‌شود که اگر به خاطر مشکلات دندان پزشکی به بررسی‌های پیشرفته‌تر نیاز دارید، حتماً بلافاصله به یک متخصص مراجعه کنید. برنامه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید در آن‌ها عضو شوید و از این طریق  هزینه‌های خود را کاهش دهید. البته مطمئن باشید هزینه‌هایی که برای درمان ریشه دندان خود می‌پردازید بهتر از این است که مجبور به از دست دادن دندان خود شوید.

آیا در روند درمان ریشه دندان احتمال شکست و خطا وجود دارد؟

این یکی دیگر از تصورات غلط رایج است که برای مدت بسیار طولانی در مورد این روش درمانی وجود داشت. در حال حاضر با توجه به پیشرفته در حوزه دندانپزشکی، میزان موفقیت در درمان ریشه دندان در حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد قرار دارد. بنابراین واضح است که شانس شما برای داشتن یک دندان سالم و باقی ماندن آن در طول عمر شما بسیار زیاد است.

در حقیقت چیزی به اسم شکست یا خطا در مورد درمان ریشه دندان وجود ندارد؛ اما ممکن است تعداد بسیار کمی از افراد در طول زندگی خود با عفونت مجدد آن مواجه شوند. باید پذیرفت که هیچ تضمینی برای جلوگیری از این پدیده وجود ندارد؛ زیرا در حال حاضر از لحاظ پزشکی هیچ ماده‌ای ساخته نشده است که مقاومت ۱۰۰ درصدی در برابر باکتری‌ها داشته باشد. البته خبر خوب این است که محققان به دنبال روش‌های مختلف برای موفقیت در این کار هستند.

 اگر یک عفونت تکراری در دندان اتفاق بیفتد، اندودنتیست دندان‌های شما را تحت نظر قرار می‌دهند و تصمیم می‌گیرد که آیا به اندازه کافی قوی است که مجدداً درمان شده و درمان ریشه دندان بر روی آن صورت گیرد. معمولاً اگر وضعیت فیزیکی و جسمی دندان به صورتی باشد که اندودنتیست بتوانند روند درمان را مجدداً بر روی آن انجام دهد، احتمالاً شرایط درمانی تکراری برای آن در نظر خواهد گرفت.

آیا احتمال دارد که دندان خود را از دست بدهند؟

 در مورد تمامی درمانهای دندانپزشکی، نتیجه نهایی کار به طور کامل به میزان آسیب دیدگی و اندازه آن بستگی دارد. با این حال برای یک دندانپزشک دشوار است که به کشیدن یک دندان رضایت دهد، حتی اگر یک دندان را بکشد یا دچار پوسیدگی شده باشد. در حقیقت در علم دندانپزشکی مدرن این آخرین راه ممکن است. اما خوشبختانه در حال حاضر شیوه‌های مختلفی برای درمان دندان به وجود آمده است که به شکل مختلف برای حفظ دندان‌ها تلاش می‌کنند و از کشیدن آنها در شرایط مختلف جلوگیری می‌کنند.

بنابراین، احتمال از دست دادن دندان‌ها بسیار کم است، مگر اینکه میزان آسیب دیدگی آنها به حدی شدید باشد که امکان حذف کردن آنها وجود نداشته باشد. اگر دندان ترک خورده باشد یا شکسته شود، ممکن است راهی برای درمان آن وجود نداشته باشد. همچنین اگر به آبسه دندان اجازه دهد که پیشرفت کند و ساختار دندان را تضعیف کند، بافت پالپ دندان به شدت آسیب دیده و امکان باقیماندن ساختار آن وجود ندارد. با این حال، دندانپزشک و اندودنتیست شیوه‌های مختلفی از جمله درمان ریشه دندان را امتحان می‌کنند تا از دست رفتن دندان جلوگیری کنند.

آیا درمان ریشه دندان منجر به وجود آمدن یک دندان مرده می‌شود؟

 درمان ریشه دندان منجر به ایجاد دندان‌های مرده می‌شود بحث برانگیز است اما تا حدودی نیز حقیقت دارد و ممکن است بخشی از آن نادرست باشد. این مورد ناشی از این واقعیت است که در این روش درمانی تمامی بافت عصبی و پالپ دندان تخلیه می‌شود و عملاً چیزی از قسمت‌های زنده آن باقی نمی‌ماند. با این حال، تا زمانی که این شیوه درمانی فقط بر روی دندان بزرگسالان انجام می‌شود، عملاً هیچ نشانه حیاتی در او به وجود نمی‌آیند و روند رشد و زندگی آن متوقف می‌شود.

 درمان ریشه دندان بر رویا فراد خردسال مانند نوجوانان انجام نمی‌شود، زیرا این افراد به بافت‌های عصبی نیاز دارند تا به روند رشد خود ادامه دهند. با این حال در بزرگسالان، این بافت بخشی از مکانیسم درد است و باعث می‌شود که به شما در مورد وجود مشکل در دندان هشدار دهد. اما اگر شما درمان ریشه دندان را انجام دهید، عملاً بخش زنده و عصبی آن را خارج خواهید کرد. بنابراین اگر این بافت عصبی خارج شود هیچ احساسی نخواهید داشت و سرما و گرما را احساس نخواهید کرد.

 آیا درمان ریشه دندان از لحاظ جسمی برای من خطرناک است؟

بعضی از افراد معتقدند که درمان ریشه دندان برای سلامت کلی جسمانی بسیار بد است. تاکنون هیچ شواهدی برای تأییدیه این نظریه پیدا نشده است و در حقیقت به کلی از بین رفته است. این دیدگاه بر مبنای این تئوری بوجود آمده است که هر نوع باکتری که در دهان فرد ایجاد می‌شود و زندگی می‌کند، به مرور زمان به سایر قسمتهای بدن نفوذ کرده و بر روی آن‌ها تأثیر گذار است. این نظریه کاملاً نادرست بوده و حتی بسیاری از باکتری‌ها رفتار مناسبی دارند و حتی تأثیر مفید آنها بر روی بدن نیز به اثبات رسیده است.

 به این ترتیب باید دهان را مانند سایر اعضای بدن در نظر گرفت و همانطور که در آنها باکتری‌های خوب و مضر وجود دارد، در دهان نیز باکتری‌های مفید و مضر دیده می‌شود. اگر باکتری‌های مضر به مدت طولانی در داخل دهان باقی بمانند و نکات بهداشت دهان و دندان را به شکل مناسبی انجام ندهد، طبیعی است که سلامت شخصی از جهات مختلف تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ربطی به شیوه‌های درمانی مانند درمان ریشه دندان ندارد.

در این دو مقاله تلاش شد که به ابهامات و سؤالات مختلفی در مورد شیوه درمان ریشه دندان پاسخ داده شود. اگر هنوز هم در این مورد ابهام دارید و نیاز به مشاوره دارید، با ما در تماس باشید.

آیا می دانید که چرا درمان ریشه دندان درد آور است؟ در حقیقت این سؤال اشتباه است و این شیوه درمانی اگر صحیح و تخصصی انجام شود هیچ گونه دردی ندارد. برخی از مردم تصور می‌کنند که درمان ریشه دندان به این دلیل که کانال ریشه‌ها به عفونت آلوده شده است ممکن است درد آور باشد و به همین دلیل از آن می‌ترسند. در واقع، روش‌های درمانی کانال ریشه دندان معمولاً بدون درد هستند و در کل به این هدف انجام می‌گیرند که درد دندان‌های آلوده را از بین ببرند. باید در نظر داشت که همه دندان دردها نیازی به درمان ریشه دندان ندارند، اما هنگامی که استفاده از این شیوه درمانی ضروری باشد، بهتر است در اسرع وقت انجام شود.

درمان ریشه دندان توسط اندودنتیست ها انجام می‌شود و تشخیص آن نیز به عهده این متخصصین قرار دارد. اما این بدین معنی نیست که نمی‌توانید در تشخیص علائم ابتدایی آن مؤثر باشید. در حقیقت، عفونی شدن دندان دارای علائمی است که شخص می‌تواند با تشخیص آنها به اندودنتیست مراجعه کند.

 در این مطلب قصد داریم برخی از علائم هشدار دهنده نیاز به درمان ریشه دندان را ذکر کنیم و آنها را با علائم تخصصی مقایسه کنیم. پس با ما همراه باشید!

نشانه‌های عمومی که نشان می‌دهند شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید؟

 علائمی که ممکن است نشان دهد که شما به درمان ریشه دندان و برطرف کردن عیب دندان خود نیاز دارید؟ مرکز دندان و در زیر مینای محافظ دندان، یک بافت نرم حاوی رگ‌های خونی و اعصاب وجود دارد که با عنوان پالپ دندان شناخته می‌شود. این پالپ از زیر تاج دندان شروع شده و تا ریشه دندان ادامه می‌یابد. این ماده خمیری شکل از رگ های خونی، اعصاب و بافت همبند متأثر است که به آسانی می‌تواند در اثر تماس با محیط بیرونی آلوده دچار عفونت شود. هنگامی که یک دندان به شدت آسیب می‌بیند و در آن حفره‌ها و ترک‌های به وجود می‌آید، باکتری‌ها می‌توانند به بخش‌های آسیب دیده وارد شده و پالپ دندان را عفونی کنند. در این صورت اندودنتیست تشخیص می‌دهد که شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید.

 اگر دندان آسیب دیده به سرعت ترمیم نشود، باکتری‌ها می‌توانند یک نقطه عفونی را ایجاد کنند که به مرور زمان باعث از بین رفتن دندان و عفونی شدن سایر قسمت‌های آن می‌شود. در اثر این پدیده بافت استخوانی دندان نیز تحت تأثیر قرار گرفته و به طور بالقوه می‌تواند منجر به از دست رفتن کل دندان شود. باید پذیرفت که درد دندان به تنهایی به این معنی نیست که شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید. اما اگر وجود داشته باشد، باید چند نشانه خاص عمومی بیابید که برای شما مسجل کند که دندان شما دچار عفونت شده و به مراجعه به یک اندودنتیست نیاز دارید.

 برخی از نشانه‌های ویژه نشان می‌دهند شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید

1. وجود یک حفره، سیاهی یا شکستگی در سطح دندان
2. احساس درد در دندان به هنگام جویدن غذا یا درد شدید هنگام فشار دادن دندانها بر روی یکدیگر
3. وجود تورم یا حساسیت در ناحیه لثه‌ها و اطراف دندان‌ها
4. تورم بیش از حد در اطراف صورت و در گردن
5. آبسه یا هر ضایعه دیگری که در ناحیه یک لثه دندانها شکل گیرد و یک زائده شبیه به جوش کوچک یا تاول به وجود آورد
6. حساسیت شدید یا درد در دندان به هنگامی که در معرض غذا یا نوشیدنی گرم و یا سرد قرار می‌گیرند به طوری که باعث شود از خوردن غذا و نوشیدنی منصرف شوید
7. تیره شدن و یا تغییر رنگ دندان

ابزارها و علائم تخصصی تشخیص عفونت در دندان

 در برخی موارد برای استفاده از گزینه درمان ریشه دندان نباید به علائم عمومی بسنده کرد و نیاز دارید که وضعیت خود را با دندان پزشکی یا اندودنتیست در میان بگذارید. در این حالت آنها می‌توانند به شما کمک کنند که برای انجام درمان ریشه دندان آماده شوید.

برخی از این شرایط عبارتند از:

• بررسی توسط اشعه ایکس: اشعه ایکس ابزار خوبی برای نشان دادن مشکلات به وجود آمده در سطح دندان است و می‌تواند به راحتی لکه‌های به وجود آمده در نوک ریشه دندان عفونی را تشخیص دهد.
• وجود جوش های کوچک و تاول مانند در لثه: ضایعات مختلف مربوط به لثه اغلب در اثر وجود دندانهای عفونی و آلوده به وجود می‌آیند. معمولاً بیماران برای رهایی از این ضایعات تلاش می‌کنند که آنها را تخلیه کنند، البته توجه داشته باشید که این موضوع می‌تواند عواقب ناگواری برای بیمار داشته باشد.
• تیره شدن دندان‌ها : اگر یکی از دندان‌های شما به طور ناگهانی تغییر رنگ دهد، اگر این تغییر رنگ به صورتی باشد که نسبت به دندان‌های سالم رنگ تیره‌تری داشته باشد، ممکن است نشان‌دهنده این موضوع باشد که دندان شما دچار عفونت شده و لازم است که درمان ریشه دندان را انجام دهید.
• از بین رفتن مواد قبلی استفاده شده در درمان ریشه: یکی دیگر از مواردی که ممکن است شما را به سمت درمان ریشه دندان سوق دهند و اندودنتیست را نیز به انجام این کار راضی کند، از بین رفتن بخشی از کارهای دندانپزشکی قبلی مانند تاج دندان یا مواد پرکننده است که در این صورت باعث می‌شود اعصاب دندان مجدداً در معرض عوامل مختلف قرار گیرند.

بازسازی دندان

پس از اتمام درمان ریشه (  root canal therapy) که به آن عصب‌ کشی نیز گفته می‌شود، دندان به نوعی ترمیم دائمی دارد تا ساختار از دست ‌رفته آن جبران شده و دندان تقویت گردد. به همین منظور معمولاً پس از عصب‌ کشی دندان پر شده یا روکش می‌شود.

پرکردن دندان بهتر است یا روکش؟

در بیشتر موارد دو گزینه اصلی برای بازسازی دندان پس از درمان ریشه، شامل پر کردن یا روکش کردن دندان است. برای تصمیم‌ گیری پیش از هر چیز باید مواردی در نظر گرفته شود.

چرا دندان عصب‌ کشی شده باید ترمیم شود؟

دندان‌هایی که مجرای ریشه آنها تحت درمان قرار گرفته ‌اند، شکننده و تضعیف می‌شوند:

• یکی از دلایل آن آسیب ‌دیدگی در حین درمان است. چرا که برای عصب‌ کشی، ابتدا دندانپزشک باید سوراخی در تاج دندان ایجاد نماید تا از طریق آن به محفظه پالپ و مجرای ریشه دسترسی داشته باشد. به این سوراخ، سوراخ دسترسی گفته می‌شود و وجود آن باعث تضعیف ساختاری دندان می گردد. بخصوص در مواردی که موقعیت دندان به صورتی است که دسترسی به مجرای ریشه آن دشوار است، این امر مهم‌تر می‌شود. چرا که در این شرایط ممکن است بخش بیشتری از ساختار دندان برداشته شود و دندان عملاً توخالی شود.
• یکی دیگر از دلایل نیاز دندان عصب‌ کشی شده به تقویت و بازسازی، آسیب‌هایی است که دندان پیش از درمان متحمل گشته است. بسیاری از دندان‌هایی که عصب‌ کشی می‌شوند، پیش ‌از این دچار پوسیدگی زیاد یا آسیب‌ دیدگی ناشی از شکستگی بوده اند، بنابراین ساختار آنها تضعیف گشته است.
• علاوه بر این، قدرت انعطاف‌ پذیری لایه عاج دندان که در زیر مینا قرار دارد، بر اثر استفاده از مواد شیمیایی مختلف که در حین بازسازی و ضد عفونی کردن مجرای ریشه استفاده می‌شود، کاهش یافته است. به همین علت دندان شکننده‌ تر می‌شود.

بنا به دلایل گفته شده، پس از اتمام درمان ریشه باید دندان تقویت شود تا خطر شکستگی (حتی در اثر وارد آمدن نیروی معمولی فک) برطرف شود.

دندان باید مهر و موم شود

در صورتی که آلودگی‌های موجود در دهان بتوانند راه نفوذ به داخل دندان را پیدا کنند (پدیده‌ای که به آن نشت تاج coronal leakage گفته می‌شود) درمان ریشه با شکست مواجه خواهد شد به همین منظور باید ترمیم در داخل یا بر روی دندان قرار بگیرد تا راه نفوذ باکتری‌ها به داخل کاملاً بسته شود.

روکش دندان بیش از انواع دیگر ترمیم به محافظت از دندان کمک می‌کند.

طول عمر و دوام ترمیم باید در نظر گرفته شود

ترمیم نهایی که قرار است بر روی دندان قرار بگیرد، باید طول عمر خوبی داشته باشد. با این حال خصوصیات فیزیکی گزینه ‌های مختلف با هم متفاوت است.

برای مثال در مورد دندان عصب‌ کشی شده که آسیب زیادی ندیده است، می‌توان سوراخ دسترسی را به شکل محافظه کارانه ای ایجاد کرد تا بخش زیادی از ساختار دندان از دست نرود. در صورتی که پیش ‌از این دندان آسیب دیگری ( پوسیدگی گسترده، پرشدگی یا شکستگی) ندیده باشد می‌توان آن را تنها با پر کردن دندان که روشی محافظه کارانه تر است، ترمیم نمود. این رویکرد برای دندان‌های جلویی و نیش که نیروی وارد بر آنها معمولاً غیر محوری است، موفقیت‌ آمیز می‌باشد. در مورد دندانهای عقبی (دندانهای آسیاب کوچک و به ویژه آسیاب بزرگ) معمولا نیرو کاملاً مستقیم و محوری بوده و به همین علت دندان باید مقاومت بالایی داشته باشد در نتیجه بهتر است از روکش استفاده شود.

اما در مورد دندان‌هایی که پیش از درمان ریشه، پرشدگی بزرگ یا پوسیدگی گسترده و یا شکستگی داشته ‌اند، احتمالاً بهترین گزینه روکش دندان است. ممکن است پست و کور نیز لازم باشد. این رویکرد هم در مورد دندان‌های جلویی و هم دندانهای عقبی که چنین شرایطی دارند مناسب است.

فواید روکش کردن دندان پس از عصب‌ کشی بر اساس تحقیقات علمی

تحقیقات مختلفی برای ارزیابی نتایج دندان‌هایی که پس از عصب‌ کشی روکش شده یا نشده‌ اند، صورت گرفته است. در تحقیقات آکوئیلینو ( Aquilino) که در سال ۲۰۰۲ منتشر شد، وضعیت ۴۰۰ دندان‌ عصب‌ کشی شده مورد ارزیابی قرار گرفته و مشخص شد دندان‌هایی که روکش نشده بودند، شش برابر بیشتر از دندان‌هایی که روکش شده بودند، از دست رفتند. در تحقیقاتی که توسط ناگاسری ( Nagasiri ) صورت گرفته و در سال ۲۰۰۴ منتشر شد ۲۲۰ دندان آسیاب بزرگ که پس از عصب‌ کشی روکش نشدند مورد بررسی قرار گرفتند. نرخ بقای این دندان‌ها در ۱، ۲ و ۵ سال بعد به ترتیب ۹۶%، ۸۸% و ۳۶% بود. در تحقیقات لینچ (Lynch، ۲۰۰۴ ) ۱۷۶ دندان تا سه سال پس از عصب‌ کشی مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفتند. نرخ بقای آنها به این صورت بود: روکش دندان فلزی ۹۲%، پرشدگی آمالگام (نقره ‌ای رنگ) ۶۷% و پرشدگی کامپوزیت (هم رنگ دندان) ۳۵% . دندانپزشکان معمولاً توصیه می‌کند هر چه سریع تر برای روکش کردن دندان مراجعه نمایید تا سریع تر دندانتان تحت محافظت قرار بگیرد.

در داخل هر دندان محفظه ‌ای به نام پالپ قرار دارد که در آن رگهای خونی، عصب ها و بافت همبند قرار دارد. اگر چه لایه مینا که سطح بیرونی دندان را پوشانده است و سخت‌ترین ماده بدن انسان محسوب می‌شود از دندان محافظت می‌نماید، اما در بسیاری از مواقع معمولاً به علت عدم رعایت بهداشت مناسب، دندان دچار پوسیدگی می‌شود. در صورتی که لایه مینا از دست برود، دندان در معرض آسیب قرار گرفته و پوسیدگی به بخش‌های عمیق‌تر نفوذ می‌کند. در چنین شرایطی ممکن است پالپ دچار عفونت شود. در برخی موارد بهترین راه نجات دندانی که پالپ آن دچار عفونت شده است، عملی به نام پالپکتومی است.

در پالپکتومی چه کاری انجام می‌شود؟

ساده‌ ترین توضیح برای درمان پالپکتومی این است که بخش‌های آلوده و آسیب دیده پالپ تخلیه می‌شوند. هدف از این درمان نجات دندان است تا نیازی به کشیدن آن وجود نداشته باشد. پالپکتومی مشابه عصب‌ کشی است که در بزرگسالان انجام می‌شود و در واقع بخشی از فرایند درمان ریشه به حساب می‌آید. پس از این که دندانپزشک مواد آلوده و آسیب دیده پالپ را از دندان خارج نمود، محفظه داخل دندان را پاک سازی و ضد عفونی می‌نماید. پس از اتمام این مرحله، داخل دندان با مواد مخصوصی پر می‌شود تا راه نفوذ بر باکتری‌ها و آلودگی‌ها بسته شده و دندان مهر و موم شود.

چرا پالپکتومی انجام میشود؟

پالپکتومی اغلب در کودکان انجام می‌شود که هنوز دندان‌های شیری دارند. ریشه دندان‌های شیری با ریشه دندان‌های دائمی متفاوت است. معمولاً دندان‌های شیری ریشه ‌های کوتاه‌تری داشته و ریشه‌ های آنها در نهایت توسط بدن باز جذب می‌شود. باز جذب ریشه‌ ها باعث می‌شود دندان شیری بیفتد و با دندان دائمی جایگزین شود. از آنجایی که ریشه ‌های دندان‌های شیری باید توسط بدن باز جذب شوند، در پالپکتومی از موادی برای پر کردن دندان استفاده می‌شود که قابلیت جذب شدن توسط بدن را داشته باشند.

چرا به جای پالپکتومی دندان شیری کشیده نمی‌شود؟

بسیاری از افراد تصور می‌کنند از آنجایی که دندان شیری در نهایت خواهد افتاد، اشکالی ندارد که زودتر از موعد بیفتد یا کشیده شود. به همین علت این سوال برایشان پیش می‌آید که اصلاً چرا باید دندان شیری پوسیده یا عفونی را نجات دهیم.

باید بدانید دندان‌های شیری وظیفه مهمی بر عهده دارند. مهم‌ترین وظیفه آنها حفظ فضای لازم در فک برای بیرون زدن دندان‌های دائمی است. وظیفه دیگر آنها کمک به غذا خوردن و جویدن غذا و همچنین تکلم صحیح می‌باشد. در صورتی که یک یا چند دندان شیری زودتر از زمان خود کشیده شوند، جای خالی آنها ممکن است توسط دندان‌های مجاور پر شده و دندان دائمی زیر آن نتواند بیرون بیاید. همچنین در بسیاری از موارد به علت کاهش فضا، نیروی بیرون زدن دندان دائمی باعث کج شدن دندان‌های دیگر شده و در نهایت فرد مجبور به درمان ارتودنسی می‌شود.

با این حال می‌توان گفت همیشه درمان پالپ لازم نیست. در برخی موارد کشیدن دندان گزینه بهتری می‌باشد. تصمیم‌ گیری برای کشیدن دندان یا حفظ آن بستگی به این دارد که دندان دائمی چه زمانی می‌خواهد بیرون بزند. همچنین موقعیت دندان شیری آسیب دیده و شدت آسیب ‌دیدگی و عمق عفونت اهمیت دارد.

چگونه می‌توان از نیاز به پالپکتومی پیشگیری نمود؟

مسلماً کسی دوست ندارد برای درمان دندانپزشکی اقدام نماید. بنابراین با چند اقدام ساده می‌توانید احتمال آسیب ‌دیدگی دندان یا عفونت پالپ را به حداقل برسانید. مهم‌ترین کار رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان است. توجه داشته باشید بهداشت دهان را از سنین بسیار پایین باید شروع کنید تا از سلامت دندان‌ها، لثه و استخوان او محافظت کرده و خطر پوسیدگی یا عفونت را به حداقل برسانید. انجمن دندانپزشکی آمریکا بیان می‌دارد شروع عادات بهداشتی دهان باید از زمانی که اولین دندان شیری بیرون می‌زند آغاز شود.

به کودک کمک کنید دوبار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزند تا احتمال خراب شدن دندان‌های شیری و گسترش پوسیدگی به حداقل برسد. اگر نمی‌توانید کودک را به مسواک زدن  ترغیب کنید، از او بخواهید خودش شکل و رنگ مسواک خود را انتخاب کند. برای این منظور مسواکهای کودکانه زیادی طراحی شده است.

از چکاپهای منظم دندانپزشکی غفلت نکنید. هر چه دفعات مراجعه به دندانپزشک بیشتر باشد، مشکلات دندانی او زودتر شناسایی شده و درمان بسیار ساده ‌تر، کم هزینه تر و کوتاه‌تر خواهد بود.

ما تا آخر عمر به دندان‌های خود نیاز داریم. اما گاهی اوقات به دلایل مختلف از جمله عدم رعایت بهداشت دهان، صدمات فیزیکی و برخی بیماری‌های زمینه ‌ساز مانند دیابت ممکن است دندان‌ها آسیب ببینند . در صورتی که پوسیدگی یا آسیب‌ دیدگی به بخش مرکزی دندان یعنی پالپ که حاوی رگهای خونی و عصبی است، برسد باید فوراً دندان تحت درمان قرار بگیرد. در صورت عدم درمان به موقع، دندان از دست رفته و باید کشیده شود. به درمان‌های دندانپزشکی که بر روی پالپ یا ریشه دندان انجام می‌شوند، درمان اندودنسی یا درمان ریشه گفته می‌شود. عصب‌کشی نوعی درمان ریشه است.

آشنایی با ساختار دندان

از نظر عملکردی دندان از دو بخش اصلی تاج و ریشه تشکیل شده است. تاچ همان بخش سفید رنگ دندان است که می‌توانید در دهان آن را مشاهده کنید، با آن غذا میجوید، گاز میگیرید و احتمالا درب بطری باز میکنید! ریشه بخشی از دندان است که در زیر لثه قرار دارد و نمی‌توانید آن را ببینید. ریشه نقش لنگر را برای دندان ایفا کرده و آن را محکم در استخوان فک نگه میدارد.

از نظر ساختاری دندان از چند لایه تشکیل شده است که به ترتیب از بیرون به داخل عبارتند از مینا، عاج و پالپ. پالپ بخش مرکزی دندان است که عصب‌ها و رگ‌های خونی در آن قرار دارند و در واقع تنها بخش زنده دندان پالپ است.

درمان اندودنسی به چه منظور انجام شود؟

درمان ریشه برای درمان مشکلات داخل دندان که بر عصب‌های داخل پالپ تأثیر گذاشته است، انجام می‌شود. درمان شامل دو مرحله اصلی می‌شود: تمیزکردن داخل دندان و مهر و موم کردن ناحیه تحت درمان.

ابتدا بافت‌های آلوده، نکروزی و تخریب شده تخلیه می‌شود و فضای داخل دندان از تمامی ذرات و آلودگی‌ها پاک می‌شود. پس از آن محفظه پالپ با مواد مخصوصی پر می‌شود تا راه نفوذ آلودگی‌ها و باکتری‌ها بسته شود. پس از اتمام کار نوعی ترمیم مانند روکش بر روی دندان قرار می‌گیرد.

آیا عصب‌ کشی درد دارد؟

همه تصور می‌کنند عصب‌ کشی فرایند بسیار دردناک و دشواری است اما در واقع به علت استفاده از بی‌ حسی شما هیچ دردی در حین درمان احساس نمی‌کنید. در واقع دردی که احساس می‌کنید بیشتر مربوط به عفونت دندانتان است نه خود درمان. عصب ‌کشی نه تنها درد چندانی ایجاد نمی‌کند بلکه به برطرف شدن دندان درد کمک می‌نماید.

پس از درمان ریشه

پس از درمان در ناحیه تحت درمان کمی احساس ناراحتی یا حساسیت به لمس را تجربه می‌کنید که موقتی بوده و به زودی برطرف می‌شود. می‌توانید برای کاهش ناراحتی از مسکن بدون نسخه استفاده کنید. ممکن است دندانپزشک برای پیشگیری از عفونت یا درمان آن برایتان آنتی‌ بیوتیک تجویز کند.

در صورتی که عصب ‌کشی نکنیم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

در عصب ‌کشی، بخش‌های آلوده دندان تخلیه شده و دندان به نوعی بازسازی می‌شود تا دوباره بتوانید از آن همانند گذشته استفاده کنید. اما در صورتی که چنین کاری انجام نشود عفونت گسترش یافته و به استخوان پیرامون دندان می‌رسد. با گسترش عفونت و تخریب بافت‌های دندان در نهایت دندان لق شده و باید کشیده شود. به این ترتیب شما دندان خود را از دست می‌دهید و باید به جای آن ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی استفاده کنید.