بایگانی برچسب: s

خونریزی لثه یکی از مشکلات سلامت دهان و دندان است که معمولاً متخصصین ریشه دندان یا اندودنتیست ها در طول فعالیت روزانه خود بارها با آن مواجه می‌شوند. برخی از افراد به دلایل مختلفی دچار خونریزی می‌شوند که نمی‌توان آن را یک مشکل حاد در نظر گرفت. اما برخی از افراد به دلایل دیگری دچار خونریزی در دندان و فک خود می‌شوند که به‌مرورزمان مشکل آنها بیشتر شده و به مراجعه به دندان‌پزشک نیاز خواهند داشت. این دسته از افراد لازم دارند که منبع خونریزی خود را شناسایی کنند و اگر این خونریزی به دلایل حاد دندانپزشکی باشد باید نسبت به رفع آن اقدام کنند.

 خونریزی لثه اگر ادامه داشته باشد لازم است که به یک متخصص ریشه دندان مراجعه شود و شرایط لازم برای درمان آن فراهم شود. بسیاری از افراد نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بوده و حتی تا زمانی که شدت آن بالا نگیرد، نسبت به رفع آن اقدام نمی‌کنند. مرحله اولیه بیماری لثه به مانند تورم خود را نشان می‌دهند و پس از آن باعث ایجاد رنگدانه ها و درنهایت نوعی کبودی در لثه می‌شود. حال اگر در مراحل اولیه نسبت به درمان آن اقدام نشود، در مراحل بعدی منجر به خونریزی شده و درنهایت موجب از دست رفتن دندان خواهد شد.

 در این مطلب ما قصد داریم عوامل ایجاد خونریزی لثه و همچنین راه‌های درمانی آن را به تفصیل شرح دهیم و نحوه جلوگیری از آن را بیان کنیم. پس با ما همراه باشید!

علت خونریزی لثه

 همان‌طور که عنوان شد، خونریزی لثه شامل چند مرحله می‌شود که در هر کدام از این مراحل یک مشکل ویژه و بخصوص برای فک و دندان‌ها به وجود می‌آید. هر کدام از این مشکلات در گام بعدی موجب بیماری‌ها و مسائل متعددی دیگری می‌شود که در نهایت به خونریزی ختم می‌شود. با این ‌وجود علت شایع خونریزی لثه را می‌توان به دو مورد کلی دسته‌بندی کرد:

• مشکلات دهان و دندان: تورم لثه، زخم شدن دهان و دندان، تحمل فشارهای مکانیکی و عصبی، و مشکلات پریودنتال
• مشکلات سلامت عمومی: دیابت، ایدز، سوءتغذیه، مشکل قلبی، فشار خون بالا، داروهای آسپرین، برخی از مسکن‌های درد، بعضی داروهای ضد افسردگی و غیره می‌تواند باعث خونریزی لثه شود.

 بیماری های لثه

 بیماری لثه ممکن است به علت عوامل مختلفی ایجاد شود که شایع‌ترین علت آن عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. به‌طورکلی کسانی که نمی‌توانند نکات بهداشتی را به شکل مناسب اجرا کنند، با یک دهان پر از باکتری مواجه هستند که با بزاق آن‌ها ترکیب می‌شود و یک لایه چسبنده به نام پلاک بر روی دندان‌ها ایجاد می‌کند. متأسفانه پلاک دندان بسیار پایدار بوده و باکتری‌ها را به مدت بیشتری بر روی دندان حفظ می‌کند. از سوی دیگر زمانی که این فرد از غذاهای نوشیدنی‌های با کربوهیدرات بالا استفاده می‌کنند، باکتری‌ها از این مواد به عنوان مواد مغذی استفاده کرده و باعث ایجاد نوعی اسید می‌شود که برای تحریک لثه و ملتهب کردن آنها کافی است.

در گام دوم، عدم توجه به لثه باعث می‌شود که این باکتری‌ها و شرایط آنها پیشرفت کرده مشکلات فرد وارد فاز بعدی می‌شوند. در این فاز لثه‌ها به‌مرورزمان دچار خونریزی شده و فرد به یک مشکل رایج به نام خونریزی لثه مبتلا خواهد شد. به‌طورکلی عوامل ایجاد التهاب در لثه و درنهایت خونریزی لثه را می‌توان به موارد زیر ارتباط داد:

• ضعف بهداشت دهان و دندان
• مصرف توتون و تنباکو
• سابقه خانوادگی بیماری لثه
• سوء تغذیه و کمبود ویتامین‌ها
• مشکل
• دیابت
• سن – بیماری لثه در افراد مسن بیشتر شایع است
• سیستم ایمنی ضعیف – HIV و ایدز بدخیمی.
• شیمی درمانی و پرتودرمانی
• غربالگری و ضعف تروماتیک
• تغییرات هورمونی در دختران / زنان

علائم خونریزی لثه

 به‌طورکلی  علائم خونریزی  لثه بسیار واضح هستند و شخص بیمار با کمی دقت می‌تواند آنها را تشخیص دهند. بااین‌وجود دندان پزشکان و متخصصین ریشه دندان توصیه می‌کنند که در صورت مواجهه با علائم ابتدائی این بیماری بلافاصله به دندانپزشکی ارتودنتیست شخصی خود مراجعه کرده برای مقابله با آن برنامه ریزی کنید. علائم خونریزی لثه عبارت‌اند از: بوی بد دهان، قرمزی، تورم لثه، خونریزی‌های خفیف و شدید، حساسیت دندان، دندانهای لق و نرم و حتی  از بین رفتن درد دندان‌ها.

نکته‌ای که در مورد این علائم وجود دارد این است که شاید در مراحل ابتدایی بسیار خفیف باشند و فرد به آنها اهمیت ندهند. اما مراحل اولیه در مورد خونریزی لثه بسیار مهم بوده و فرد باید در همین فاز نسبت به کنترل آن اقدام کند. در برخی از موارد ممکن است خونریزی به حدی کم باشد که به هنگام غذا خوردن توسط فرد بلعیده شده و امکان تشخیص آن نباشد. به هر حال فرد در این مرحله باید مراقبت بیشتری از دهان و دندان خود انجام دهد تا بتواند به‌راحتی مشکل خود را تشخیص دهد.

راه‌های پیشگیری از خونریزی لثه

 برای جلوگیری از خونریزی لثه می‌توان به‌راحتی برنامه‌های بهداشتی و مراقبت از دهان و دندان انجام داد درنهایت از ایجاد آن ممانعت به عمل آورد. برخی از راه‌های پیشگیری عبارت‌اند از:

• شستشوی دهان و دندان بعد از هر بار غذا خوردن و در برخی موارد استفاده از محلول دهان‌شویه کلرهگزیدین؛
• استفاده از خمیردندان مناسب همراه با مسواک‌های نرم و یا مسواک‌های برقی
• استفاده از نخ دندان و خلال دندان؛
• ماساژ روزانه‌ی لثه و اطراف دندان‌ها؛
• عادت به خوردن و جویدن غذاهای فیبردار و سخت، سعی کنید غذاهای نرم را به یک عادت تبدیل نکنید؛
• اجتناب از مصرف توتون و تنباکو؛
• داشتن برنامه منظم برای پاک کردن دندان‌ها و حذف پلاک از روی آنها؛
• مراجعه به پزشک یا اندودنتیست به صورت هر ۶ ماه یکبار پیشگیری از خونریزی لثه.

درمان خونریزی لثه

 شیوه‌های درمانی خونریزی لثه بسیار متفاوت هستند و با توجه به شدت بیماری معمولاً اندودنتیست سعی می‌کنند که روش‌های مختلفی را پیشنهاد دهد. عمومی‌ترین روش برای درمان خونریزی لثه استفاده از دهان‌شویه ضدعفونی حاوی کلرهگزیدین یا بتادین گارگل است که روش مناسبی محسوب می‌شود. البته زمانی که شدت خونریزی بسیار بالا باشد، ممکن است شیوه‌های درمانی شدیدتری مانند جراحی پریودنتال پیشنهاد شود. در برخی موارد پیشنهاد می‌شود که دندان‌های آسیب دیده از بین رفته و باید کنده شوند.

به‌طورمعمول آنتی‌بیوتیک‌ها مانند مترونیدازول، داکسی سایکلین، آموکسی سیلین بر اساس شرایط استفاده می‌شوند که تشخیص آن بر عهده دندان‌پزشک یا اندودنتیست است که نحوه مقابله با خونریزی لثه را انتخاب می‌کنند. البته جراحی دندان به عنوان آخرین راه پیشنهادی انتخاب می‌شود که معمولاً چاره دیگری برای پزشک باقی نمی‌ماند.

درمان ریشه دندان یا در اصطلاح عصب کشی دندان یکی از شیوه‌های دندانپزشکی برای جلوگیری از پیشروی عفونت دندان و به وجود آمدن عواقب جدیتر است که دندان‌ها را در برابر مشکلات مختلف محافظت می‌کند. اگر شما هم از کسانی هستید که اخیراً اندودنتیست ها به شما اطلاع داده‌اند که باید دندان‌های خود را از عصب کشی کنید، به احتمال زیاد کمی عصبی هستید و در مورد نتیجه آن نگران هستید. اما در حقیقت هیچ نیازی به نگرانی نیست و درمان ریشه دندان یک شیوه کاملاً معمولی است که هر ساله میلیون ها نفر در دنیا آن را انجام می‌دهند و معمولاً در عرض چند ساعت نیز تکمیل می‌شود.

 به عنوان یک مرکز مرتبط با درمان ریشه دندان، در ادامه ده سؤال پرتکرار که به تکرار پرسیده می شود راذکر می‌کنیم و به عنوان یک متخصص اندودنتیست به آنها جواب می‌دهیم. پس با ما همراه باشید!

۱-    چرا افراد مختلف به درمان ریشه دندان نیاز دارند؟

بررسی استفاده از درمان ریشه دندان اهمیت بسیاری دارد به خوبی می‌تواند نقش درمان ریشه دندان در حفظ آنها را نشان دهد. مشکلات متعددی ممکن است برای فرد رخ دهد که به این شیوه درمانی نیاز دارد. برخی از شایع‌ترین مشکل‌ها عبارتند از شکاف در دندان، شکستگی، حفره‌های جدی و عفونت در ریشه دندان.

اساساً تمامی این شرایط باعث ایجاد عفونت در ریشه دندان منجر می‌شود و باید شیوه‌های مختلفی برای اصلاح آن در نظر گرفت. بنابراین می‌توان گفت که افراد مختلفی برای استفاده از شیوه درمان ریشه دندان کاندید هستند و هر کدام از آنها ممکن است به دلایل مختلفی مجبور به استفاده از این شیوه درمانی شوند. البته نتیجه نهایی که این بیماران دریافت می‌کنند این است که از پدیده از دست دادن دندان رها می‌شوند.

۲-    عفونت ریشه دندان چیست و چگونه از آن اطلاع داشته باشند؟

 هنگامی که در بخش پایینی دندان‌ها (زیر لثه) حفره‌های ایجاد می‌شود، باکتری‌ها به سرعت به بخش داخلی دندان نفوذ کرده و باعث از بین رفتن بخش‌های داخلی و زنده آن می‌شود. این وضعیت برای سلامتی دندانها و لثه‌ها بسیار بد است و فشار زیادی بر روی بافت‌های اطراف دهان ایجاد می‌کند. اگر روش درمانی مختلفی برای این موضوع در نظر گرفته نشود، باعث از بین رفتن دندان‌ها و ایجاد بیماری‌های شدید در لثه می‌شود.

 تشخیص عفونت ریشه دندان گاهی اوقات می‌تواند بسیار ساده باشد و در برخی موارد پیچیده‌تر است. معمولان تشخیص دادن آنها توسط دندانپزشک یا اندودنتیست صورت می‌گیرد و حتی در برخی موارد ممکن است چندان درد محسوسی نیز نداشته باشد. از لحاظ ظاهری، می‌توان به وجود  تاول‌های همانند جوش، التهاب در لثه، تغییر رنگ دندان‌ها، حساسیت به موارد مختلف و حتی درد اشاره کرد. البته توجه داشته باشید که درمان ریشه دندان ممکن است در برخی از آنها کارایی داشته باشد و اگر وضعیت عفونت بسیار حاد باشد، ممکن است اندودنتیست یا دندانپزشک برای خارج کردن دندان بیمار اقدام کند.

۳-    در جریان درمان ریشه دندان چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

درمان ریشه دندان معمولاً شامل سه یا چهار فرآیند جداگانه است که معمولاً چند ساعت طول می‌کشد. این فرایند ممکن است برای دندانپزشک یا اندودنتیست دشوار و پیچیده باشد، با درد یا استرس برای بیمار همراه نیست و بیمار تنها کاری که باید انجام دهد این است که برای مدت طولانی بنشیند. این شیوه درمانی از ایجاد یک سوراخ در قسمت بالایی دندان شروع می‌شود که توسط مته‌های مخصوص صورت می‌گیرد. در گام دوم، اندودنتیست با استفاده از یک ابزار خاص اقدام به تخلیه پالپ دندان و قسمتهای عفونی آن می‌کند.

پس از خالی کردن دندان توسط دستگاه‌های مکنده قوی، فضای داخلی دندان با استفاده از مواد آنتی بیوتیک و ضدعفونی کننده قوی شستشو داده می‌شود و تمام باکتری‌های آن از بین می‌رود. در مرحله بعدی، این فضای داخلی با استفاده از ماده گوتاپرکا پر می‌شود و از این طریق یک مانع بزرگ برای حمله باکتری‌ها بوجود می‌آید. آخرین مرحله درمان ارتودنسی شامل قرار دادن تاج دندان می‌شود که معمولاً چند روز بعد از پر کردن دندان انجام می‌شود، اما تصمیم نهایی در مورد آن بر عهده اندودنتیست و بیمار است

۴-    چرا دندانپزشک پس از درمان از تاج دندان برای من استفاده می‌کند؟

هنگامی که درمان ریشه دندان کامل می‌شود، دندانپزشک باید به دنبال یک گزینه برای بازسازی دندان باشد و به سراغ گزینه‌هایی مانند استفاده از تاج دندان برای پوشاندن سطح دندان می‌رود.  معمولاً زمانی که بخش‌های داخلی دندان تخلیه می‌شود، اندودنتیست با استفاده از مواد مختلف، بخش‌های داخلی دندان را ضدعفونی کرده و باکتری‌ها را از بین می‌برد. در مرحله بعدی با استفاده از مواد پرکننده، تمامی قسمت‌های برداشته شده را پر می‌کند و از این طریق از وجود آمدن عفونت مجدد جلوگیری می‌کند. اما نمی‌توان این مرحله را آخرین مرحله درمان ریشه دندان دانست، زیرا ممکن است باکتری‌ها مجدداً به بخش‌های داخلی نفوذ کنند.

 به همین دلیل استفاده از تاج دندان و پوشش دادن سطح دندان کمک می‌کند که فرآیند تعمیر دندان به شکل کامل صورت گیرد. معمولاً اندودنتیست ها توانایی قرار دادن تاج دندان را دارند و معمولاً خودشان این قسمت را انجام می‌دهند؛ اما اگر در این زمینه مهارت کافی نداشته باشد، به بیمار توصیه می‌کند که تاج دندان را برعهده یک دندانپزشک ماهر قرار دهند.

۵-    آیا روش درمان ریشه دندان درد آور است؟

 وجود درد در جریان درمان ریشه دندان بسیار نادر است؛ زیرا اندودنتیست ها سعی می‌کنند که با استفاده از بی حس کننده‌های مختلف عصب‌های دندان را به طور کامل غیر فعال کنند. این روش برای رفع درد دندان و جلوگیری از درد ناشی از برداشتن آن طراحی شده است و فرد هیچ گونه دردی احساس نمی‌کند. البته زمانی که اثر این داروهای بی حس کننده از بین می‌رود، ممکن است به دلیل التهاب کمی درد و تورم وجود داشته باشند که به عنوان بخشی طبیعی از جریان درمان ریشه دندان شناخته می‌شود و مدت کوتاهی در دهان فرد باقی می‌ماند.

بازسازی دندان

پس از اتمام درمان ریشه (  root canal therapy) که به آن عصب‌ کشی نیز گفته می‌شود، دندان به نوعی ترمیم دائمی دارد تا ساختار از دست ‌رفته آن جبران شده و دندان تقویت گردد. به همین منظور معمولاً پس از عصب‌ کشی دندان پر شده یا روکش می‌شود.

پرکردن دندان بهتر است یا روکش؟

در بیشتر موارد دو گزینه اصلی برای بازسازی دندان پس از درمان ریشه، شامل پر کردن یا روکش کردن دندان است. برای تصمیم‌ گیری پیش از هر چیز باید مواردی در نظر گرفته شود.

چرا دندان عصب‌ کشی شده باید ترمیم شود؟

دندان‌هایی که مجرای ریشه آنها تحت درمان قرار گرفته ‌اند، شکننده و تضعیف می‌شوند:

• یکی از دلایل آن آسیب ‌دیدگی در حین درمان است. چرا که برای عصب‌ کشی، ابتدا دندانپزشک باید سوراخی در تاج دندان ایجاد نماید تا از طریق آن به محفظه پالپ و مجرای ریشه دسترسی داشته باشد. به این سوراخ، سوراخ دسترسی گفته می‌شود و وجود آن باعث تضعیف ساختاری دندان می گردد. بخصوص در مواردی که موقعیت دندان به صورتی است که دسترسی به مجرای ریشه آن دشوار است، این امر مهم‌تر می‌شود. چرا که در این شرایط ممکن است بخش بیشتری از ساختار دندان برداشته شود و دندان عملاً توخالی شود.
• یکی دیگر از دلایل نیاز دندان عصب‌ کشی شده به تقویت و بازسازی، آسیب‌هایی است که دندان پیش از درمان متحمل گشته است. بسیاری از دندان‌هایی که عصب‌ کشی می‌شوند، پیش ‌از این دچار پوسیدگی زیاد یا آسیب‌ دیدگی ناشی از شکستگی بوده اند، بنابراین ساختار آنها تضعیف گشته است.
• علاوه بر این، قدرت انعطاف‌ پذیری لایه عاج دندان که در زیر مینا قرار دارد، بر اثر استفاده از مواد شیمیایی مختلف که در حین بازسازی و ضد عفونی کردن مجرای ریشه استفاده می‌شود، کاهش یافته است. به همین علت دندان شکننده‌ تر می‌شود.

بنا به دلایل گفته شده، پس از اتمام درمان ریشه باید دندان تقویت شود تا خطر شکستگی (حتی در اثر وارد آمدن نیروی معمولی فک) برطرف شود.

دندان باید مهر و موم شود

در صورتی که آلودگی‌های موجود در دهان بتوانند راه نفوذ به داخل دندان را پیدا کنند (پدیده‌ای که به آن نشت تاج coronal leakage گفته می‌شود) درمان ریشه با شکست مواجه خواهد شد به همین منظور باید ترمیم در داخل یا بر روی دندان قرار بگیرد تا راه نفوذ باکتری‌ها به داخل کاملاً بسته شود.

روکش دندان بیش از انواع دیگر ترمیم به محافظت از دندان کمک می‌کند.

طول عمر و دوام ترمیم باید در نظر گرفته شود

ترمیم نهایی که قرار است بر روی دندان قرار بگیرد، باید طول عمر خوبی داشته باشد. با این حال خصوصیات فیزیکی گزینه ‌های مختلف با هم متفاوت است.

برای مثال در مورد دندان عصب‌ کشی شده که آسیب زیادی ندیده است، می‌توان سوراخ دسترسی را به شکل محافظه کارانه ای ایجاد کرد تا بخش زیادی از ساختار دندان از دست نرود. در صورتی که پیش ‌از این دندان آسیب دیگری ( پوسیدگی گسترده، پرشدگی یا شکستگی) ندیده باشد می‌توان آن را تنها با پر کردن دندان که روشی محافظه کارانه تر است، ترمیم نمود. این رویکرد برای دندان‌های جلویی و نیش که نیروی وارد بر آنها معمولاً غیر محوری است، موفقیت‌ آمیز می‌باشد. در مورد دندانهای عقبی (دندانهای آسیاب کوچک و به ویژه آسیاب بزرگ) معمولا نیرو کاملاً مستقیم و محوری بوده و به همین علت دندان باید مقاومت بالایی داشته باشد در نتیجه بهتر است از روکش استفاده شود.

اما در مورد دندان‌هایی که پیش از درمان ریشه، پرشدگی بزرگ یا پوسیدگی گسترده و یا شکستگی داشته ‌اند، احتمالاً بهترین گزینه روکش دندان است. ممکن است پست و کور نیز لازم باشد. این رویکرد هم در مورد دندان‌های جلویی و هم دندانهای عقبی که چنین شرایطی دارند مناسب است.

فواید روکش کردن دندان پس از عصب‌ کشی بر اساس تحقیقات علمی

تحقیقات مختلفی برای ارزیابی نتایج دندان‌هایی که پس از عصب‌ کشی روکش شده یا نشده‌ اند، صورت گرفته است. در تحقیقات آکوئیلینو ( Aquilino) که در سال ۲۰۰۲ منتشر شد، وضعیت ۴۰۰ دندان‌ عصب‌ کشی شده مورد ارزیابی قرار گرفته و مشخص شد دندان‌هایی که روکش نشده بودند، شش برابر بیشتر از دندان‌هایی که روکش شده بودند، از دست رفتند. در تحقیقاتی که توسط ناگاسری ( Nagasiri ) صورت گرفته و در سال ۲۰۰۴ منتشر شد ۲۲۰ دندان آسیاب بزرگ که پس از عصب‌ کشی روکش نشدند مورد بررسی قرار گرفتند. نرخ بقای این دندان‌ها در ۱، ۲ و ۵ سال بعد به ترتیب ۹۶%، ۸۸% و ۳۶% بود. در تحقیقات لینچ (Lynch، ۲۰۰۴ ) ۱۷۶ دندان تا سه سال پس از عصب‌ کشی مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفتند. نرخ بقای آنها به این صورت بود: روکش دندان فلزی ۹۲%، پرشدگی آمالگام (نقره ‌ای رنگ) ۶۷% و پرشدگی کامپوزیت (هم رنگ دندان) ۳۵% . دندانپزشکان معمولاً توصیه می‌کند هر چه سریع تر برای روکش کردن دندان مراجعه نمایید تا سریع تر دندانتان تحت محافظت قرار بگیرد.

در داخل هر دندان محفظه ‌ای به نام پالپ قرار دارد که در آن رگهای خونی، عصب ها و بافت همبند قرار دارد. اگر چه لایه مینا که سطح بیرونی دندان را پوشانده است و سخت‌ترین ماده بدن انسان محسوب می‌شود از دندان محافظت می‌نماید، اما در بسیاری از مواقع معمولاً به علت عدم رعایت بهداشت مناسب، دندان دچار پوسیدگی می‌شود. در صورتی که لایه مینا از دست برود، دندان در معرض آسیب قرار گرفته و پوسیدگی به بخش‌های عمیق‌تر نفوذ می‌کند. در چنین شرایطی ممکن است پالپ دچار عفونت شود. در برخی موارد بهترین راه نجات دندانی که پالپ آن دچار عفونت شده است، عملی به نام پالپکتومی است.

در پالپکتومی چه کاری انجام می‌شود؟

ساده‌ ترین توضیح برای درمان پالپکتومی این است که بخش‌های آلوده و آسیب دیده پالپ تخلیه می‌شوند. هدف از این درمان نجات دندان است تا نیازی به کشیدن آن وجود نداشته باشد. پالپکتومی مشابه عصب‌ کشی است که در بزرگسالان انجام می‌شود و در واقع بخشی از فرایند درمان ریشه به حساب می‌آید. پس از این که دندانپزشک مواد آلوده و آسیب دیده پالپ را از دندان خارج نمود، محفظه داخل دندان را پاک سازی و ضد عفونی می‌نماید. پس از اتمام این مرحله، داخل دندان با مواد مخصوصی پر می‌شود تا راه نفوذ بر باکتری‌ها و آلودگی‌ها بسته شده و دندان مهر و موم شود.

چرا پالپکتومی انجام میشود؟

پالپکتومی اغلب در کودکان انجام می‌شود که هنوز دندان‌های شیری دارند. ریشه دندان‌های شیری با ریشه دندان‌های دائمی متفاوت است. معمولاً دندان‌های شیری ریشه ‌های کوتاه‌تری داشته و ریشه‌ های آنها در نهایت توسط بدن باز جذب می‌شود. باز جذب ریشه‌ ها باعث می‌شود دندان شیری بیفتد و با دندان دائمی جایگزین شود. از آنجایی که ریشه ‌های دندان‌های شیری باید توسط بدن باز جذب شوند، در پالپکتومی از موادی برای پر کردن دندان استفاده می‌شود که قابلیت جذب شدن توسط بدن را داشته باشند.

چرا به جای پالپکتومی دندان شیری کشیده نمی‌شود؟

بسیاری از افراد تصور می‌کنند از آنجایی که دندان شیری در نهایت خواهد افتاد، اشکالی ندارد که زودتر از موعد بیفتد یا کشیده شود. به همین علت این سوال برایشان پیش می‌آید که اصلاً چرا باید دندان شیری پوسیده یا عفونی را نجات دهیم.

باید بدانید دندان‌های شیری وظیفه مهمی بر عهده دارند. مهم‌ترین وظیفه آنها حفظ فضای لازم در فک برای بیرون زدن دندان‌های دائمی است. وظیفه دیگر آنها کمک به غذا خوردن و جویدن غذا و همچنین تکلم صحیح می‌باشد. در صورتی که یک یا چند دندان شیری زودتر از زمان خود کشیده شوند، جای خالی آنها ممکن است توسط دندان‌های مجاور پر شده و دندان دائمی زیر آن نتواند بیرون بیاید. همچنین در بسیاری از موارد به علت کاهش فضا، نیروی بیرون زدن دندان دائمی باعث کج شدن دندان‌های دیگر شده و در نهایت فرد مجبور به درمان ارتودنسی می‌شود.

با این حال می‌توان گفت همیشه درمان پالپ لازم نیست. در برخی موارد کشیدن دندان گزینه بهتری می‌باشد. تصمیم‌ گیری برای کشیدن دندان یا حفظ آن بستگی به این دارد که دندان دائمی چه زمانی می‌خواهد بیرون بزند. همچنین موقعیت دندان شیری آسیب دیده و شدت آسیب ‌دیدگی و عمق عفونت اهمیت دارد.

چگونه می‌توان از نیاز به پالپکتومی پیشگیری نمود؟

مسلماً کسی دوست ندارد برای درمان دندانپزشکی اقدام نماید. بنابراین با چند اقدام ساده می‌توانید احتمال آسیب ‌دیدگی دندان یا عفونت پالپ را به حداقل برسانید. مهم‌ترین کار رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان است. توجه داشته باشید بهداشت دهان را از سنین بسیار پایین باید شروع کنید تا از سلامت دندان‌ها، لثه و استخوان او محافظت کرده و خطر پوسیدگی یا عفونت را به حداقل برسانید. انجمن دندانپزشکی آمریکا بیان می‌دارد شروع عادات بهداشتی دهان باید از زمانی که اولین دندان شیری بیرون می‌زند آغاز شود.

به کودک کمک کنید دوبار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزند تا احتمال خراب شدن دندان‌های شیری و گسترش پوسیدگی به حداقل برسد. اگر نمی‌توانید کودک را به مسواک زدن  ترغیب کنید، از او بخواهید خودش شکل و رنگ مسواک خود را انتخاب کند. برای این منظور مسواکهای کودکانه زیادی طراحی شده است.

از چکاپهای منظم دندانپزشکی غفلت نکنید. هر چه دفعات مراجعه به دندانپزشک بیشتر باشد، مشکلات دندانی او زودتر شناسایی شده و درمان بسیار ساده ‌تر، کم هزینه تر و کوتاه‌تر خواهد بود.

ما تا آخر عمر به دندان‌های خود نیاز داریم. اما گاهی اوقات به دلایل مختلف از جمله عدم رعایت بهداشت دهان، صدمات فیزیکی و برخی بیماری‌های زمینه ‌ساز مانند دیابت ممکن است دندان‌ها آسیب ببینند . در صورتی که پوسیدگی یا آسیب‌ دیدگی به بخش مرکزی دندان یعنی پالپ که حاوی رگهای خونی و عصبی است، برسد باید فوراً دندان تحت درمان قرار بگیرد. در صورت عدم درمان به موقع، دندان از دست رفته و باید کشیده شود. به درمان‌های دندانپزشکی که بر روی پالپ یا ریشه دندان انجام می‌شوند، درمان اندودنسی یا درمان ریشه گفته می‌شود. عصب‌کشی نوعی درمان ریشه است.

آشنایی با ساختار دندان

از نظر عملکردی دندان از دو بخش اصلی تاج و ریشه تشکیل شده است. تاچ همان بخش سفید رنگ دندان است که می‌توانید در دهان آن را مشاهده کنید، با آن غذا میجوید، گاز میگیرید و احتمالا درب بطری باز میکنید! ریشه بخشی از دندان است که در زیر لثه قرار دارد و نمی‌توانید آن را ببینید. ریشه نقش لنگر را برای دندان ایفا کرده و آن را محکم در استخوان فک نگه میدارد.

از نظر ساختاری دندان از چند لایه تشکیل شده است که به ترتیب از بیرون به داخل عبارتند از مینا، عاج و پالپ. پالپ بخش مرکزی دندان است که عصب‌ها و رگ‌های خونی در آن قرار دارند و در واقع تنها بخش زنده دندان پالپ است.

درمان اندودنسی به چه منظور انجام شود؟

درمان ریشه برای درمان مشکلات داخل دندان که بر عصب‌های داخل پالپ تأثیر گذاشته است، انجام می‌شود. درمان شامل دو مرحله اصلی می‌شود: تمیزکردن داخل دندان و مهر و موم کردن ناحیه تحت درمان.

ابتدا بافت‌های آلوده، نکروزی و تخریب شده تخلیه می‌شود و فضای داخل دندان از تمامی ذرات و آلودگی‌ها پاک می‌شود. پس از آن محفظه پالپ با مواد مخصوصی پر می‌شود تا راه نفوذ آلودگی‌ها و باکتری‌ها بسته شود. پس از اتمام کار نوعی ترمیم مانند روکش بر روی دندان قرار می‌گیرد.

آیا عصب‌ کشی درد دارد؟

همه تصور می‌کنند عصب‌ کشی فرایند بسیار دردناک و دشواری است اما در واقع به علت استفاده از بی‌ حسی شما هیچ دردی در حین درمان احساس نمی‌کنید. در واقع دردی که احساس می‌کنید بیشتر مربوط به عفونت دندانتان است نه خود درمان. عصب ‌کشی نه تنها درد چندانی ایجاد نمی‌کند بلکه به برطرف شدن دندان درد کمک می‌نماید.

پس از درمان ریشه

پس از درمان در ناحیه تحت درمان کمی احساس ناراحتی یا حساسیت به لمس را تجربه می‌کنید که موقتی بوده و به زودی برطرف می‌شود. می‌توانید برای کاهش ناراحتی از مسکن بدون نسخه استفاده کنید. ممکن است دندانپزشک برای پیشگیری از عفونت یا درمان آن برایتان آنتی‌ بیوتیک تجویز کند.

در صورتی که عصب ‌کشی نکنیم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

در عصب ‌کشی، بخش‌های آلوده دندان تخلیه شده و دندان به نوعی بازسازی می‌شود تا دوباره بتوانید از آن همانند گذشته استفاده کنید. اما در صورتی که چنین کاری انجام نشود عفونت گسترش یافته و به استخوان پیرامون دندان می‌رسد. با گسترش عفونت و تخریب بافت‌های دندان در نهایت دندان لق شده و باید کشیده شود. به این ترتیب شما دندان خود را از دست می‌دهید و باید به جای آن ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی استفاده کنید.

۱- عصب ‌کشی درد زیادی دارد

این تصور اشتباه است. عصب کشی تحت بی‌ حسی موضعی انجام می‌شود بنابراین در حین درمان هیچ دردی احساس نمی‌کنید. در حقیقت عصب کشی برای بر طرف کردن التهاب و عفونت پالپ دندان انجام می‌شود. التهاب و عفونت پالپ (محفظه پالپ دندان حاوی رگهای خونی و عصبی است) باعث دندان درد می‌شود. بنابراین عصب کشی دندان درد را برطرف می‌کند نه این که عامل آن باشد. در گذشته که از بی‌ حسی برای درمان استفاده نمی‌شد، عصب کشی درمانی دردناک به حساب می‌آمد اما امروزه به هیچ وجه در حین درمان درد نمی‌کشید. در صورتی که عفونت دندان شدید باشد ممکن است از آنتی‌ بیوتیک پیش از درمان استفاده شود. در موارد پیچیده عصب کشی ممکن است دندانپزشک شما را به اندودنتیست ارجاع دهد.

۲- هزینه عصب کشی زیاد است.

این گفته درست است. با این حال باید توجه داشته باشید عصب کشی درمانی مقرون به صرفه است چرا که دندان شما را نجات داده و نیاز به کاشت ایمپلنت یا بریج دندان را برطرف می‌نماید. هیچ دندانی به اندازه دندان طبیعی نمی‌تواند زیبایی و عملکرد درست و راحتی برای شما داشته باشد بنابراین نجات دندان طبیعی بهتر از کشیدن دندان بوده و هزینه آن به طور کلی کمتر خواهد بود. هزینه عصب کشی بسته به وضعیت دندان، کلینیکی که به آن مراجعه می‌کنید، اولین یا دومین بار بودن درمان ریشه دندان و تخصص دندان‌پزشک متفاوت است.

۳- دندان درد بلافاصله پس از عصب کشی برطرف می‌شود.

این تصور اشتباه است. بلافاصله پس از عصب کشی اگر چه عصبی وجود ندارد که سیگنال درد را ارسال نماید اما در اثر التهاب بافتهای مجاور تا چند روز ناحیه تحت درمان حساس بوده و احتمالاً  باید مسکن مصرف کنید. ممکن است در چند روز اول هنگام جویدن غذا کمی درد داشته باشید. پس از این مدت درد کاملاً برطرف می‌شود. با این حال در برخی موارد ممکن است پس از اتمام درمان اصلاً دردی نداشته باشید. این امر بستگی به وضعیت دندان و عفونت آن پیش از درمان دارد.

۴- عصب کشی فایده‌ ای ندارد.

 این تصور اشتباه است. میزان موفقیت درمان عصب کشی بسیار بالا است. هیچ چیزی جای دندان خودتان را نمی‌گیرد بنابراین اگر با عصب کشی می‌توانند آن را نجات داد، با مراقبت مناسب می‌توانید سال‌های سال و حتی تا آخر عمر از آن بهره ببرید. عصب کشی در صورتی که درست انجام شود و از مواد مرغوب و روکش مناسب برای آن استفاده شود، بسیار موفقیت‌ آمیز است به طوری که گزارش‌ها نشان می‌دهند در ۸۵% موارد عصب کشی موفق بوده و تا آخر عمر نتایج آن حفظ می‌شود. در صورتی که سال‌ها بعد دوباره دندان عصب کشی شده دچار عفونت شود، می‌توان درمان را دوباره تکرار نمود و دندان را نجات داد. در برخی شرایط مانند شکستگی دندان، پوسیدگی و عفونت عمیق ریشه و یا تحلیل رفتن شدید استخوان اطراف دندان، ممکن است هیچ راهی به جز کشیدن دندان وجود نداشته باشد.

 ۵- باقی ماندن حساسیت دندان پس از عصب کشی طبیعی است.

چنین نیست. باقی ماندن حساسیت و یا درد دندان تا چند ماه پس از عصب کشی طبیعی نیست. از جمله مواردی که باعث باقی‌ ماندن دندان درد پس از عصب کشی می‌شوند، عدم شناسایی و درمان مجراهای فرعی ریشه در حین درمان و یا ترک خوردن دندان تا ریشه می‌باشد. در موارد نادر که درد دندان برطرف نمی‌شود باید بیمار دوباره به دندان‌پزشک مراجعه نمایند. اندودنتیست وضعیت دندان را بررسی کرده و به علت آن پی می‌برد. در مواردی که ریشه دندان شکسته است، هیچ درمانی نمی‌تواند دندان را نجات دهد و تنها راه ‌حل کشیدن دندان است.

۶- عصب کشی باعث از بین رفتن دندان می‌شود.

کاملاً اشتباه است. در حین عصب‌ کشی مجرای ریشه دندان تمیز و ضد عفونی می‌شود این امر به دندان فرصت التیام بخشد نه این که آن را از بین ببرد. عصب‌ها و رگهای خونی داخل پالپ دندان در دوران رشد دندان مواد مغذی لازم را به آن می‌رسانند اما پس از اتمام رشد در اوایل بزرگسالی، تنها عملکرد این بخش از دندان ارسال سیگنال درد در هنگام آسیب‌ دیدگی می‌باشد. به همین علت در صورتی که دندان در اثر پوسیدگی، عفونت، التهاب و یا ضربه دچار آسیب ‌دیدگی می‌شود، درد احساس می‌کنید. این مکانیسم طبیعی بدن برای محافظت از بافت‌ها می‌باشد.  اما پس از عصب ‌کشی دندان دیگر هیچ سیگنال دردی ارسال نمی‌کند، خواه کاملا سالم باشد خواه در حال نابودی. به همین علت چکاپهای دندانپزشکی برای اطمینان از سلامت دندان عصب کشی شده، لازم است.

۷- دندانی که عصب کشی می‌شود باید روکش شود

درست است. معمولاً دندانهایی تحت عصب کشی قرار گرفته اند که پوسیدگی گسترده یا پرشدگی بزرگ دارند. دندان‌هایی که بخش زیادی از آن‌ها پر شده است مستعد شکستگی هستند. به همین علت دندان‌پزشک توصیه می‌کند پس از عصب کشی درمان پست و کور انجام شود. اگر چه پست (میله‌ای که داخل مجرای ریشه قرار می‌گیرد تا کلاهک ترمیمی (کور) روی دندان را محکم نگه دارد) برای نگهداشتن ترمیم استفاده می‌شود اما باز هم باید دندان روکش شود تا محکم‌تر شده و از آن در مقابل آسیب‌های جدید محافظت شود.

۸- همیشه عصب کشی نیاز به چند جلسه دارد.

 این گفته صحیح نیست. امروزه با پیشرفت‌های جدید در بسیاری از مواقع نیازی نیست درمان طی چند جلسه انجام شود بلکه ظرف یک جلسه یک تا دو ساعت می‌توان درمان را تمام کرد. این امر بستگی به تعداد دندان‌های تحت درمان و تعداد مجرای ریشه دندان دارد. در مواردی که عفونت دندان شدید باشد ممکن است ابتدا دارو برایتان تجویز شود. ممکن است دارو به صورت خوراکی باشد و یا این که دندان‌پزشک  دارو را در مجرای ریشه قرار دهد تا به ضد عفونی شدن این ناحیه کمک شود. پس از چند روز درمان تکمیل میشود. در صورتی که عفونت یا عارضه خاصی وجود نداشته باشد درمان ظرف یک جلسه تمام می‌شود.

 ۹- اگر درمان عصب کشی شده عفونت کند باید کشیده شود

این باور اشتباه است. میزان موفقیت عصب کشی حدود ۸۵% است. با این حال اگر دندان عصب کشی شده سال‌ها بعد دوباره درد گرفته و دچار عفونت شود، می‌توان درمان را تکرار کرده و دوباره دندان را نجات داد. در این فرایند دوباره مجرای ریشه تمیز و ضد عفونی می‌شود و تمامی مجرای ریشه با مواد مخصوص پر می‌شوند. گاهی اوقات نیز ممکن است دندان نیاز به قطع ریشه (اپکتومی) داشته باشد که در آن جراحی میکروسکوپی برای قطع نوک ریشه انجام می‌شود و به این ترتیب دندان نجات پیدا می‌کند.

عصب کشی دندان چیست

درمان ریشه یا عصب کشی به فرایندی گفته می‌شود که در آن محفظه داخل دندان به علت آسیب ‌دیدگی ناشی از ضربه یا پوسیدگی عمیق، تحت درمان قرار می‌گیرد. عصب کشی برای نجات دندان انجام میشود تا نیازی به کشیدن دندان نباشد. نرخ موفقیت درمان عصب کشی بسیار بالا است.

مراحل انجام عصب کشی چگونه است؟

معمولا برای عصب کشی یک یا دو جلسه باید به اندودنتیست مراجعه نمایید. با این حال بسته به شدت وضعیت و پیچیدگی آن ممکن است دندانپزشک نیز بتواند این درمان را انجام دهد.

پیش از شروع درمان عکس پرتوی ایکس از دهان گرفته می‌شود تا شکل مجرای ریشه مشخص شده و هر گونه علایم عفونت در استخوان پیرامون آن شناسایی شود. پس از آن با استفاده از تزریق بی‌ حسی ناحیه تحت درمان بی ‌حس می‌شود.

دندانپزشک در طول درمان باید این ناحیه را خشک نگه داشته و اجازه ندهد جریان بزاق یا آلودگی‌های دیگر دهان به دندان تحت درمان برسند. به همین علت است یک ورقه لاستیکی به نام رابر دم برای ایزوله کردن دندان استفاده می‌شود. ورقه لاستیکی بر روی دهان کشیده شده و محل دندان سوراخ می‌شود تا دندان بیرون بزند. معمولاً با استفاده از یک گیره فلزی رابر دم دندان را محکم در بر میگیرد. یکی دیگر از دلایل انجام این کار جلوگیری از خطر افتادن قطعات یا مواد در حال استفاده در حلق بیمار است.

پس از این مرحله سوراخی در تاج دندان ایجاد شود تا دندان‌پزشک محفظه پالپ دسترسی پیدا کند. به علت به این مرحله، ایجاد سوراخ دسترسی گفته می‌شود.

دندانپزشک با استفاده از ابزارهای مخصوصی باکتری‌ها و مواد آلوده داخل پالپ را تخلیه می‌کند. در این مرحله بافت‌های عصبی عفونی و ذرات دیگر باید به طور کامل تخلیه شود. پس از تمیز کردن کامل فضای داخل دندان، شکل‌ دهی مجرای ریشه انجام می‌شود. برای انجام این کارها از مجموعه ابزاری به نام آن فایل استفاده می‌شود. به این صورت که ابتدا از فایلهایی با قطر کوچک‌تر کار آغاز شده و به نوبت از فایلی با قطر بزرگ‌تر استفاده می‌شود.

دندانپزشک باید دقت زیادی داشته باشد تا تمامی مجرای ریشه و همچنین تمامی طول هر مجرا کاملاً پاک سازی و شکل دهی شود. چرا که در صورتی که حتی بخش کوچکی از مجرای ریشه درمان نشود عصب کشی ناموفق خواهد بود. در این مرحله دندان‌پزشک دیواره ‌های مجرای ریشه را می‌تراشد تا تمامی آلودگی‌ها برداشته شود. در حین درمان با استفاده از آب یا هیپوکلریت سدیم ذرات داخل دندان شسته شده و خارج می‌شوند.

اکنون فضای داخل ریشه دندان آماده پر شدن است. دندانپزشک با استفاده از مواد مخصوصی تمام طول مجرای ریشه و پالپ را پر می‌کند. این کار برای سد کردن راه نفوذ آلودگیها و باکتریها به مجرای ریشه است.

در آخر برای مهر و موم کردن دندان ترمیم (معمولا روکش) موقتی بر روی دندان نصب میشود. پس از یک هفته که دندان التیام یافت و دندانپزشک از نتایج درمان راضی بود، روکش دائمی بر روی دندان سوار میشود. برخی از دندانپزشکان نیز ترجیح میدهند به جای دو مرحله ای کردن درمان، در همان جلسه اول پس از اتمام کار روکش نهایی را بر روی دندان نصب کنند. گاهی اوقات استفاده از روکش لازم نیست و تنها پر کردن دندان و سوراخ ایجاد شده در تاج آن کافی است. در صورتی که بخش زیادی از ساختار دندان از دست رفته باشد، ممکن است برای نگهداشتن روکش به پست و کور نیاز باشد.

گاهی اوقات دندانپزشک برای برطرف کردن عفونت یا جلوگیری از بازگشت آن، دارویی در داخل دندان قرار میدهد تا آن ناحیه را تمیز نگه دارد.