بایگانی برچسب: s

خونریزی لثه یکی از مشکلات سلامت دهان و دندان است که معمولاً متخصصین ریشه دندان یا اندودنتیست ها در طول فعالیت روزانه خود بارها با آن مواجه می‌شوند. برخی از افراد به دلایل مختلفی دچار خونریزی می‌شوند که نمی‌توان آن را یک مشکل حاد در نظر گرفت. اما برخی از افراد به دلایل دیگری دچار خونریزی در دندان و فک خود می‌شوند که به‌مرورزمان مشکل آنها بیشتر شده و به مراجعه به دندان‌پزشک نیاز خواهند داشت. این دسته از افراد لازم دارند که منبع خونریزی خود را شناسایی کنند و اگر این خونریزی به دلایل حاد دندانپزشکی باشد باید نسبت به رفع آن اقدام کنند.

 خونریزی لثه اگر ادامه داشته باشد لازم است که به یک متخصص ریشه دندان مراجعه شود و شرایط لازم برای درمان آن فراهم شود. بسیاری از افراد نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بوده و حتی تا زمانی که شدت آن بالا نگیرد، نسبت به رفع آن اقدام نمی‌کنند. مرحله اولیه بیماری لثه به مانند تورم خود را نشان می‌دهند و پس از آن باعث ایجاد رنگدانه ها و درنهایت نوعی کبودی در لثه می‌شود. حال اگر در مراحل اولیه نسبت به درمان آن اقدام نشود، در مراحل بعدی منجر به خونریزی شده و درنهایت موجب از دست رفتن دندان خواهد شد.

 در این مطلب ما قصد داریم عوامل ایجاد خونریزی لثه و همچنین راه‌های درمانی آن را به تفصیل شرح دهیم و نحوه جلوگیری از آن را بیان کنیم. پس با ما همراه باشید!

علت خونریزی لثه

 همان‌طور که عنوان شد، خونریزی لثه شامل چند مرحله می‌شود که در هر کدام از این مراحل یک مشکل ویژه و بخصوص برای فک و دندان‌ها به وجود می‌آید. هر کدام از این مشکلات در گام بعدی موجب بیماری‌ها و مسائل متعددی دیگری می‌شود که در نهایت به خونریزی ختم می‌شود. با این ‌وجود علت شایع خونریزی لثه را می‌توان به دو مورد کلی دسته‌بندی کرد:

• مشکلات دهان و دندان: تورم لثه، زخم شدن دهان و دندان، تحمل فشارهای مکانیکی و عصبی، و مشکلات پریودنتال
• مشکلات سلامت عمومی: دیابت، ایدز، سوءتغذیه، مشکل قلبی، فشار خون بالا، داروهای آسپرین، برخی از مسکن‌های درد، بعضی داروهای ضد افسردگی و غیره می‌تواند باعث خونریزی لثه شود.

 بیماری های لثه

 بیماری لثه ممکن است به علت عوامل مختلفی ایجاد شود که شایع‌ترین علت آن عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. به‌طورکلی کسانی که نمی‌توانند نکات بهداشتی را به شکل مناسب اجرا کنند، با یک دهان پر از باکتری مواجه هستند که با بزاق آن‌ها ترکیب می‌شود و یک لایه چسبنده به نام پلاک بر روی دندان‌ها ایجاد می‌کند. متأسفانه پلاک دندان بسیار پایدار بوده و باکتری‌ها را به مدت بیشتری بر روی دندان حفظ می‌کند. از سوی دیگر زمانی که این فرد از غذاهای نوشیدنی‌های با کربوهیدرات بالا استفاده می‌کنند، باکتری‌ها از این مواد به عنوان مواد مغذی استفاده کرده و باعث ایجاد نوعی اسید می‌شود که برای تحریک لثه و ملتهب کردن آنها کافی است.

در گام دوم، عدم توجه به لثه باعث می‌شود که این باکتری‌ها و شرایط آنها پیشرفت کرده مشکلات فرد وارد فاز بعدی می‌شوند. در این فاز لثه‌ها به‌مرورزمان دچار خونریزی شده و فرد به یک مشکل رایج به نام خونریزی لثه مبتلا خواهد شد. به‌طورکلی عوامل ایجاد التهاب در لثه و درنهایت خونریزی لثه را می‌توان به موارد زیر ارتباط داد:

• ضعف بهداشت دهان و دندان
• مصرف توتون و تنباکو
• سابقه خانوادگی بیماری لثه
• سوء تغذیه و کمبود ویتامین‌ها
• مشکل
• دیابت
• سن – بیماری لثه در افراد مسن بیشتر شایع است
• سیستم ایمنی ضعیف – HIV و ایدز بدخیمی.
• شیمی درمانی و پرتودرمانی
• غربالگری و ضعف تروماتیک
• تغییرات هورمونی در دختران / زنان

علائم خونریزی لثه

 به‌طورکلی  علائم خونریزی  لثه بسیار واضح هستند و شخص بیمار با کمی دقت می‌تواند آنها را تشخیص دهند. بااین‌وجود دندان پزشکان و متخصصین ریشه دندان توصیه می‌کنند که در صورت مواجهه با علائم ابتدائی این بیماری بلافاصله به دندانپزشکی ارتودنتیست شخصی خود مراجعه کرده برای مقابله با آن برنامه ریزی کنید. علائم خونریزی لثه عبارت‌اند از: بوی بد دهان، قرمزی، تورم لثه، خونریزی‌های خفیف و شدید، حساسیت دندان، دندانهای لق و نرم و حتی  از بین رفتن درد دندان‌ها.

نکته‌ای که در مورد این علائم وجود دارد این است که شاید در مراحل ابتدایی بسیار خفیف باشند و فرد به آنها اهمیت ندهند. اما مراحل اولیه در مورد خونریزی لثه بسیار مهم بوده و فرد باید در همین فاز نسبت به کنترل آن اقدام کند. در برخی از موارد ممکن است خونریزی به حدی کم باشد که به هنگام غذا خوردن توسط فرد بلعیده شده و امکان تشخیص آن نباشد. به هر حال فرد در این مرحله باید مراقبت بیشتری از دهان و دندان خود انجام دهد تا بتواند به‌راحتی مشکل خود را تشخیص دهد.

راه‌های پیشگیری از خونریزی لثه

 برای جلوگیری از خونریزی لثه می‌توان به‌راحتی برنامه‌های بهداشتی و مراقبت از دهان و دندان انجام داد درنهایت از ایجاد آن ممانعت به عمل آورد. برخی از راه‌های پیشگیری عبارت‌اند از:

• شستشوی دهان و دندان بعد از هر بار غذا خوردن و در برخی موارد استفاده از محلول دهان‌شویه کلرهگزیدین؛
• استفاده از خمیردندان مناسب همراه با مسواک‌های نرم و یا مسواک‌های برقی
• استفاده از نخ دندان و خلال دندان؛
• ماساژ روزانه‌ی لثه و اطراف دندان‌ها؛
• عادت به خوردن و جویدن غذاهای فیبردار و سخت، سعی کنید غذاهای نرم را به یک عادت تبدیل نکنید؛
• اجتناب از مصرف توتون و تنباکو؛
• داشتن برنامه منظم برای پاک کردن دندان‌ها و حذف پلاک از روی آنها؛
• مراجعه به پزشک یا اندودنتیست به صورت هر ۶ ماه یکبار پیشگیری از خونریزی لثه.

درمان خونریزی لثه

 شیوه‌های درمانی خونریزی لثه بسیار متفاوت هستند و با توجه به شدت بیماری معمولاً اندودنتیست سعی می‌کنند که روش‌های مختلفی را پیشنهاد دهد. عمومی‌ترین روش برای درمان خونریزی لثه استفاده از دهان‌شویه ضدعفونی حاوی کلرهگزیدین یا بتادین گارگل است که روش مناسبی محسوب می‌شود. البته زمانی که شدت خونریزی بسیار بالا باشد، ممکن است شیوه‌های درمانی شدیدتری مانند جراحی پریودنتال پیشنهاد شود. در برخی موارد پیشنهاد می‌شود که دندان‌های آسیب دیده از بین رفته و باید کنده شوند.

به‌طورمعمول آنتی‌بیوتیک‌ها مانند مترونیدازول، داکسی سایکلین، آموکسی سیلین بر اساس شرایط استفاده می‌شوند که تشخیص آن بر عهده دندان‌پزشک یا اندودنتیست است که نحوه مقابله با خونریزی لثه را انتخاب می‌کنند. البته جراحی دندان به عنوان آخرین راه پیشنهادی انتخاب می‌شود که معمولاً چاره دیگری برای پزشک باقی نمی‌ماند.

در بخش قبل، ۵ مورد از سؤال‌های پرتکرار در مورد درمان ریشه دندان را مطرح کردیم و به صورت تخصصی و عمومی به آنها پاسخ دادیم. اما طبیعی است که سؤالات مطرح شده و ابهامات موجود در این زمینه بسیار بیشتر از پنج سؤال باشند و با توجه به اینکه افراد زیادی در سطح جامعه با این پدیده مواجه هستند، طبیعی است که تعداد سؤالات مطرح شده در این زمینه بسیار بیشتر باشد.

 به همین دلیل در این مطلب قصد داریم به پنج مورد دیگر از سؤالات و ابهامات مطرح شده در مورد ریشه دندان بپردازیم و برای آنها پاسخ‌هایی مطرح کنیم. پس با ما همراه باشید!

آیا درمان ریشه دندان هزینه زیادی دارد؟

 در مورد هزینه درمان ریشه دندان مسائل زیادی مطرح می‌شود و به طور کلی به فرایندهایی که در جریان آن انجام می‌شود بستگی دارد. برخی از اندودنتیست ها سطح انتظار بالاتری دارند و برخی دیگر به هزینه‌های کمتری قانع می‌شوند؛ بنابراین می‌توان گفت که برای انجام درمانهای دندانپزشکی قیمت ثابتی وجود ندارد. معمولاً درمان ریشه دندان نسبت به پر کردن آن هزینه بیشتری دارند، اما از خارج کردن آن ارزان‌تر است.

 در صورت عدم درمان، عفونت ریشه دندان می‌تواند در نهایت منجر به خارج کردن دندان شود. بنابراین توصیه می‌شود که اگر به خاطر مشکلات دندان پزشکی به بررسی‌های پیشرفته‌تر نیاز دارید، حتماً بلافاصله به یک متخصص مراجعه کنید. برنامه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید در آن‌ها عضو شوید و از این طریق  هزینه‌های خود را کاهش دهید. البته مطمئن باشید هزینه‌هایی که برای درمان ریشه دندان خود می‌پردازید بهتر از این است که مجبور به از دست دادن دندان خود شوید.

آیا در روند درمان ریشه دندان احتمال شکست و خطا وجود دارد؟

این یکی دیگر از تصورات غلط رایج است که برای مدت بسیار طولانی در مورد این روش درمانی وجود داشت. در حال حاضر با توجه به پیشرفته در حوزه دندانپزشکی، میزان موفقیت در درمان ریشه دندان در حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد قرار دارد. بنابراین واضح است که شانس شما برای داشتن یک دندان سالم و باقی ماندن آن در طول عمر شما بسیار زیاد است.

در حقیقت چیزی به اسم شکست یا خطا در مورد درمان ریشه دندان وجود ندارد؛ اما ممکن است تعداد بسیار کمی از افراد در طول زندگی خود با عفونت مجدد آن مواجه شوند. باید پذیرفت که هیچ تضمینی برای جلوگیری از این پدیده وجود ندارد؛ زیرا در حال حاضر از لحاظ پزشکی هیچ ماده‌ای ساخته نشده است که مقاومت ۱۰۰ درصدی در برابر باکتری‌ها داشته باشد. البته خبر خوب این است که محققان به دنبال روش‌های مختلف برای موفقیت در این کار هستند.

 اگر یک عفونت تکراری در دندان اتفاق بیفتد، اندودنتیست دندان‌های شما را تحت نظر قرار می‌دهند و تصمیم می‌گیرد که آیا به اندازه کافی قوی است که مجدداً درمان شده و درمان ریشه دندان بر روی آن صورت گیرد. معمولاً اگر وضعیت فیزیکی و جسمی دندان به صورتی باشد که اندودنتیست بتوانند روند درمان را مجدداً بر روی آن انجام دهد، احتمالاً شرایط درمانی تکراری برای آن در نظر خواهد گرفت.

آیا احتمال دارد که دندان خود را از دست بدهند؟

 در مورد تمامی درمانهای دندانپزشکی، نتیجه نهایی کار به طور کامل به میزان آسیب دیدگی و اندازه آن بستگی دارد. با این حال برای یک دندانپزشک دشوار است که به کشیدن یک دندان رضایت دهد، حتی اگر یک دندان را بکشد یا دچار پوسیدگی شده باشد. در حقیقت در علم دندانپزشکی مدرن این آخرین راه ممکن است. اما خوشبختانه در حال حاضر شیوه‌های مختلفی برای درمان دندان به وجود آمده است که به شکل مختلف برای حفظ دندان‌ها تلاش می‌کنند و از کشیدن آنها در شرایط مختلف جلوگیری می‌کنند.

بنابراین، احتمال از دست دادن دندان‌ها بسیار کم است، مگر اینکه میزان آسیب دیدگی آنها به حدی شدید باشد که امکان حذف کردن آنها وجود نداشته باشد. اگر دندان ترک خورده باشد یا شکسته شود، ممکن است راهی برای درمان آن وجود نداشته باشد. همچنین اگر به آبسه دندان اجازه دهد که پیشرفت کند و ساختار دندان را تضعیف کند، بافت پالپ دندان به شدت آسیب دیده و امکان باقیماندن ساختار آن وجود ندارد. با این حال، دندانپزشک و اندودنتیست شیوه‌های مختلفی از جمله درمان ریشه دندان را امتحان می‌کنند تا از دست رفتن دندان جلوگیری کنند.

آیا درمان ریشه دندان منجر به وجود آمدن یک دندان مرده می‌شود؟

 درمان ریشه دندان منجر به ایجاد دندان‌های مرده می‌شود بحث برانگیز است اما تا حدودی نیز حقیقت دارد و ممکن است بخشی از آن نادرست باشد. این مورد ناشی از این واقعیت است که در این روش درمانی تمامی بافت عصبی و پالپ دندان تخلیه می‌شود و عملاً چیزی از قسمت‌های زنده آن باقی نمی‌ماند. با این حال، تا زمانی که این شیوه درمانی فقط بر روی دندان بزرگسالان انجام می‌شود، عملاً هیچ نشانه حیاتی در او به وجود نمی‌آیند و روند رشد و زندگی آن متوقف می‌شود.

 درمان ریشه دندان بر رویا فراد خردسال مانند نوجوانان انجام نمی‌شود، زیرا این افراد به بافت‌های عصبی نیاز دارند تا به روند رشد خود ادامه دهند. با این حال در بزرگسالان، این بافت بخشی از مکانیسم درد است و باعث می‌شود که به شما در مورد وجود مشکل در دندان هشدار دهد. اما اگر شما درمان ریشه دندان را انجام دهید، عملاً بخش زنده و عصبی آن را خارج خواهید کرد. بنابراین اگر این بافت عصبی خارج شود هیچ احساسی نخواهید داشت و سرما و گرما را احساس نخواهید کرد.

 آیا درمان ریشه دندان از لحاظ جسمی برای من خطرناک است؟

بعضی از افراد معتقدند که درمان ریشه دندان برای سلامت کلی جسمانی بسیار بد است. تاکنون هیچ شواهدی برای تأییدیه این نظریه پیدا نشده است و در حقیقت به کلی از بین رفته است. این دیدگاه بر مبنای این تئوری بوجود آمده است که هر نوع باکتری که در دهان فرد ایجاد می‌شود و زندگی می‌کند، به مرور زمان به سایر قسمتهای بدن نفوذ کرده و بر روی آن‌ها تأثیر گذار است. این نظریه کاملاً نادرست بوده و حتی بسیاری از باکتری‌ها رفتار مناسبی دارند و حتی تأثیر مفید آنها بر روی بدن نیز به اثبات رسیده است.

 به این ترتیب باید دهان را مانند سایر اعضای بدن در نظر گرفت و همانطور که در آنها باکتری‌های خوب و مضر وجود دارد، در دهان نیز باکتری‌های مفید و مضر دیده می‌شود. اگر باکتری‌های مضر به مدت طولانی در داخل دهان باقی بمانند و نکات بهداشت دهان و دندان را به شکل مناسبی انجام ندهد، طبیعی است که سلامت شخصی از جهات مختلف تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ربطی به شیوه‌های درمانی مانند درمان ریشه دندان ندارد.

در این دو مقاله تلاش شد که به ابهامات و سؤالات مختلفی در مورد شیوه درمان ریشه دندان پاسخ داده شود. اگر هنوز هم در این مورد ابهام دارید و نیاز به مشاوره دارید، با ما در تماس باشید.

آیا می دانید که چرا درمان ریشه دندان درد آور است؟ در حقیقت این سؤال اشتباه است و این شیوه درمانی اگر صحیح و تخصصی انجام شود هیچ گونه دردی ندارد. برخی از مردم تصور می‌کنند که درمان ریشه دندان به این دلیل که کانال ریشه‌ها به عفونت آلوده شده است ممکن است درد آور باشد و به همین دلیل از آن می‌ترسند. در واقع، روش‌های درمانی کانال ریشه دندان معمولاً بدون درد هستند و در کل به این هدف انجام می‌گیرند که درد دندان‌های آلوده را از بین ببرند. باید در نظر داشت که همه دندان دردها نیازی به درمان ریشه دندان ندارند، اما هنگامی که استفاده از این شیوه درمانی ضروری باشد، بهتر است در اسرع وقت انجام شود.

درمان ریشه دندان توسط اندودنتیست ها انجام می‌شود و تشخیص آن نیز به عهده این متخصصین قرار دارد. اما این بدین معنی نیست که نمی‌توانید در تشخیص علائم ابتدایی آن مؤثر باشید. در حقیقت، عفونی شدن دندان دارای علائمی است که شخص می‌تواند با تشخیص آنها به اندودنتیست مراجعه کند.

 در این مطلب قصد داریم برخی از علائم هشدار دهنده نیاز به درمان ریشه دندان را ذکر کنیم و آنها را با علائم تخصصی مقایسه کنیم. پس با ما همراه باشید!

نشانه‌های عمومی که نشان می‌دهند شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید؟

 علائمی که ممکن است نشان دهد که شما به درمان ریشه دندان و برطرف کردن عیب دندان خود نیاز دارید؟ مرکز دندان و در زیر مینای محافظ دندان، یک بافت نرم حاوی رگ‌های خونی و اعصاب وجود دارد که با عنوان پالپ دندان شناخته می‌شود. این پالپ از زیر تاج دندان شروع شده و تا ریشه دندان ادامه می‌یابد. این ماده خمیری شکل از رگ های خونی، اعصاب و بافت همبند متأثر است که به آسانی می‌تواند در اثر تماس با محیط بیرونی آلوده دچار عفونت شود. هنگامی که یک دندان به شدت آسیب می‌بیند و در آن حفره‌ها و ترک‌های به وجود می‌آید، باکتری‌ها می‌توانند به بخش‌های آسیب دیده وارد شده و پالپ دندان را عفونی کنند. در این صورت اندودنتیست تشخیص می‌دهد که شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید.

 اگر دندان آسیب دیده به سرعت ترمیم نشود، باکتری‌ها می‌توانند یک نقطه عفونی را ایجاد کنند که به مرور زمان باعث از بین رفتن دندان و عفونی شدن سایر قسمت‌های آن می‌شود. در اثر این پدیده بافت استخوانی دندان نیز تحت تأثیر قرار گرفته و به طور بالقوه می‌تواند منجر به از دست رفتن کل دندان شود. باید پذیرفت که درد دندان به تنهایی به این معنی نیست که شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید. اما اگر وجود داشته باشد، باید چند نشانه خاص عمومی بیابید که برای شما مسجل کند که دندان شما دچار عفونت شده و به مراجعه به یک اندودنتیست نیاز دارید.

 برخی از نشانه‌های ویژه نشان می‌دهند شما به درمان ریشه دندان نیاز دارید

1. وجود یک حفره، سیاهی یا شکستگی در سطح دندان
2. احساس درد در دندان به هنگام جویدن غذا یا درد شدید هنگام فشار دادن دندانها بر روی یکدیگر
3. وجود تورم یا حساسیت در ناحیه لثه‌ها و اطراف دندان‌ها
4. تورم بیش از حد در اطراف صورت و در گردن
5. آبسه یا هر ضایعه دیگری که در ناحیه یک لثه دندانها شکل گیرد و یک زائده شبیه به جوش کوچک یا تاول به وجود آورد
6. حساسیت شدید یا درد در دندان به هنگامی که در معرض غذا یا نوشیدنی گرم و یا سرد قرار می‌گیرند به طوری که باعث شود از خوردن غذا و نوشیدنی منصرف شوید
7. تیره شدن و یا تغییر رنگ دندان

ابزارها و علائم تخصصی تشخیص عفونت در دندان

 در برخی موارد برای استفاده از گزینه درمان ریشه دندان نباید به علائم عمومی بسنده کرد و نیاز دارید که وضعیت خود را با دندان پزشکی یا اندودنتیست در میان بگذارید. در این حالت آنها می‌توانند به شما کمک کنند که برای انجام درمان ریشه دندان آماده شوید.

برخی از این شرایط عبارتند از:

• بررسی توسط اشعه ایکس: اشعه ایکس ابزار خوبی برای نشان دادن مشکلات به وجود آمده در سطح دندان است و می‌تواند به راحتی لکه‌های به وجود آمده در نوک ریشه دندان عفونی را تشخیص دهد.
• وجود جوش های کوچک و تاول مانند در لثه: ضایعات مختلف مربوط به لثه اغلب در اثر وجود دندانهای عفونی و آلوده به وجود می‌آیند. معمولاً بیماران برای رهایی از این ضایعات تلاش می‌کنند که آنها را تخلیه کنند، البته توجه داشته باشید که این موضوع می‌تواند عواقب ناگواری برای بیمار داشته باشد.
• تیره شدن دندان‌ها : اگر یکی از دندان‌های شما به طور ناگهانی تغییر رنگ دهد، اگر این تغییر رنگ به صورتی باشد که نسبت به دندان‌های سالم رنگ تیره‌تری داشته باشد، ممکن است نشان‌دهنده این موضوع باشد که دندان شما دچار عفونت شده و لازم است که درمان ریشه دندان را انجام دهید.
• از بین رفتن مواد قبلی استفاده شده در درمان ریشه: یکی دیگر از مواردی که ممکن است شما را به سمت درمان ریشه دندان سوق دهند و اندودنتیست را نیز به انجام این کار راضی کند، از بین رفتن بخشی از کارهای دندانپزشکی قبلی مانند تاج دندان یا مواد پرکننده است که در این صورت باعث می‌شود اعصاب دندان مجدداً در معرض عوامل مختلف قرار گیرند.

ساختار دندان

پالپ به بخش مرکزی دندان گفته می‌شود که حاوی رگهای خونی و عصب ها و بافت همبند می‌باشد. اگر چه پالپ با لایه عاج و مینا محافظت می‌شود اما بر اثر عوامل مختلف مانند پوسیدگی عمیق، ترک ‌خوردگی و وارد آمدن ضربه ممکن است پالپ دچار آسیب ‌دیدگی شود. عامل بیماری‌ها و مشکلات پالپ ممکن است باکتریایی، فیزیکی، شیمیایی و یا تشعشع باشد. به طور کلی بیماری‌های پالپ چند دسته کلی تقسیم می‌شوند.

پالپیت

پالپیت به التهاب پالپ دندان گفته می‌شود. علت آن ممکن است پوسیدگی دندان، تروما یا درمان‌های مکرر دندانپزشکی باشد. نشانه اصلی پالپیت دندان درد است. پالپیت در ابتدا به صورت برگشت پذیر بوده و آسیب ماندگار در پالپ ایجاد نمی‌کند بلکه با درمان مناسب می‌توان پالپ را نجات داد. اما در صورتی که در این مرحله درمان نشود، بیماری پیشروی کرده و به پالپیت برگشت ‌ناپذیر تبدیل می‌شود که در این صورت نمی‌توان با پر کردن دندان آن را درمان نمود. در این مرحله پالپ دچار نکروز شده و در صورت عدم درمان منجر به عفونت پیرامون نوک ریشه دندان می‌شود. پالپیت برگشت پذیر ممکن است حاد و یا مزمن باشد. پالپیت حاد علائمی ایجاد می‌کند اما پالپیت مزمن بدون علامت است. پالپیت برگشت ‌ناپذیر در صورتی‌ که حاد باشد با واکنش غیر طبیعی دندان به محرک‌های سرد یا داغ مشخص می‌شود و در صورتی ‌که مزمن باشد بدون علامت است.

تخریب یا دژنراسیون پالپ

این وضعیت معمولاً در افراد سالمند دیده می‌شود و در شرایطی اتفاق می‌افتد که دندان دائماً در معرض محرک‌های خفیف قرار دارد. عامل تحریک دندان ممکن است فرسایش دندان، وجود باکتری‌ها و موارد دیگر باشد. در صورتی که این وضعیت پیشروی کند ممکن است باعث تغییر رنگ دندان شده و دیگر دندان به هیچ محرکی واکنش نشان ندهد. تخریب پالپ ممکن است به دو صورت زیر اتفاق بیفتد:

• کلسیتی شدن پالپ یا سنگ پالپی – علت سنگی شدن پالپ مشخص نیست و شواهدی وجود ندارد که نشانه دهد این وضعیت مرتبط با اختلال سیستمی یا پالپی باشد. اندازه سنگها ممکن است در حد ذرات میکروسکوپی تا توده های بزرگ کلسیتی که تقریبا تمام محفظه پالپ را درگیر کرده است، متغیر باشد. این وضعیت را میتوان از روی عکسهای رادیوگرافی شناسایی کرد.
• موارد دیگر تعیین شده با تشخیص هیستوپاتولوژی

نکروز پالپ

نکروز به مرگ سلول‌ها گفته می‌شود و نکروز پالپ به معنی مرگ پالپ دندان است. نکروز ممکن است تمام پالپ را در بر بگیرد و یا تنها بخشی از آن را درگیر کند. نکروز ممکن است در اثر التهاب و یا به علت جراحت اتفاق بیفتد.

اگر چه دندان‌ها بسیار محکم و مقاوم هستند اما باز هم در اثر وارد آمدن نیروهای شدید ممکن است لب پر شده یا دچار ترک خوردگی و شکستگی شوند.

دلایل ترک خوردن و شکستن دندان

• جویدن اجسام سخت
• وارد آمدن ضربه به صورت و دهان
• زمین خوردن
• پوسیدگی که باعث تضعیف دندان می‌شود
• پرشدگی بزرگ یا قدیمی دندان که دیگر نمی‌تواند دندان را پشتیبانی نماید

دندان درد و  شکستگی دندان

ممکن است هنگامی که دندان پر شده ترک برمی‌دارد هیچ دردی احساس نکنید. با این حال معمولاً زبانتان سطح زبر یا تیز دندان را احساس می‌کند و متوجه آن می‌شوید. شکستگی‌هایی کوچک دندان معمولاً دردی ایجاد نمی‌کند اما در صورتی که قطعه بزرگی از دندان ترک بردارد یا جدا شود، ممکن است درد ایجاد کند. در چنین شرایطی عصب داخل دندان ممکن است آسیب ببیند.. ناراحتی شدید در اثر شکستگی دندان در شرایطی اتفاق می‌افتد که پایانه ‌های عصبی داخل لایه عاج دندان نمایان شده و در معرض هوا، سرما یا گرما قرار می‌گیرند.

درد ناشی از ترک خوردگی یا شکستگی دندان ممکن است به صورت پیوسته بود و یا دوره ای احساس شود. بسیاری از افراد هنگامی که چیزی میجوند درد احساس می‌کنند چرا که جویدن باعث می‌شود فشار بر دندان آسیب دیده وارد شود.

در صورت شکستگی دندان چه باید کرد؟

• ترک ‌خوردگی دندان

هیچ راهی برای درمان ترک ‌خوردگی دندان در خانه وجود ندارد. بنابراین حتماً باید به دندانپزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات دندان ممکن است ظاهراً خوب به نظر برسد اما تنها هنگامی که غذا می‌خورید یا هنگامی که دندان در تماس با غذای سرد یا گرم قرار می‌گیرد درد احساس می‌کنید. در صورتی که دندانتان دائماً درد می‌کند ممکن است عصب ها یا رگهای خونی آن آسیب دیده باشند. این علامت هشدار دهنده جدی است که حتماً باید با دندانپزشک آن را بررسی کنید. گاهی اوقات دندان ترک خورده در حالت عادی درد نمی‌گیرد اما هنگامی که فشار فک از آن برداشته میشود درد احساس می‌کنید.

• شکستگی دندان

در صورتی که دندانتان شکسته و تکه ‌ای از آن جدا شده است باید هرچه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید. دندان‌پزشک، دهان شما را معاینه می‌کند تا مشخص کند آیا شکستگی دندان در اثر پوسیدگی بوده یا خیر. همچنین باید مشخص شود آیا عصب دندان در خطر قرار دارد و آسیب دیده است یا خیر. عصب آسیب دیده معمولاً نیازمند درمان ریشه است.

تا زمان مراجعه به دندانپزشک می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• دهان خود را با آب گرم شست ‌و شو دهید
• با یک تکه گاز استریل بر روی ناحیه ‌ای که خونریزی می‌کند به مدت ۱۰ دقیقه فشار وارد کنید تا خونریزی متوقف شود. اگر متوقف نشد از یک چای کیسه‌ ای برای فشار دادن ناحیه خونریزی استفاده کنید.
• کمپرس سرد بر روی گونه یا لب در نزدیکی دندان شکسته قرار دهید تا تورم و درد کاهش پیدا کند.
• اگر نمی‌توانید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید، دندان خود را با چسب مخصوص دندانپزشکی بپوشانید. چسب دندانپزشکی را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید.
• برای برطرف شدن است موقتاً می‌توانید از مسکن های بدون نسخه استفاده کنید.

درمان شکستگی و ترک خوردگی دندان

پیش از این که درباره روش‌های درمان صحبت کنیم باید بدانید انواع مختلف شکستگی دندان با هم متفاوت بوده و در نتیجه درمان‌های آنها نیز تفاوت دارد.

• ترک‌های مویی– ترکهایی مویی که به آنها کِریز لاین نیز گفته می‌شود، ترک‌های سطحی هستند که تنها در بیرونی ترین بخش دندان یعنی مینا ایجاد می‌شوند. ترک‌های نوعی طبیعی بوده و به ندرت به درمان نیاز پیدا می‌کنند. با این حال در صورتی که می‌خواهید ترک‌های مویی دندان‌ را از بین ببرید احتمالاً راه حل آن پولیش ملایم دندان در مطب دندانپزشکی است.

• ترک‌ خوردگی – در این نوع شکستگی در ابتدا قطعات دندان از هم جدا نمی‌شوند بلکه در جای خود باقی می‌مانند اما به تدریج جدا خواهند شد. ترک‌های دندان خود انواع گوناگون دارند. ترک‌ خوردگی را گاهی اوقات می‌توان با مواد پر کننده دندان، ترمیم نمود. ممکن است برای جلوگیری از گسترش ترک و شکستن دندان استفاده از روکش ( تاج مصنوعی) توصیه شود. در صورتی که در ترک‌ خوردگی، پالپ دندان درگیر باشد ممکن است ناچار به عصب‌ کشی باشید.

• لب پر شدگی – لب پر شدگی های کوچک معمولاً نیازی به درمان ندارند. ممکن است دندانپزشک توصیه کند آسیب ‌دیدگی را با مواد پر کننده دندان ترمیم کنید تا جلوی گسترش آن گرفته شود و ظاهر دندان بهتر شود. در صورتی ‌که لب پر شدن دندان محدود به بخش بسیار کوچکی از دندان باشد ممکن است تنها پولیش برای درمان آن کفایت کند.

• شکستگی کاسپ دندان – این شکستگی‌ها در سطح جونده دندان اتفاق می‌افتد. کاسپ به برجستگی‌های سطح جونده دندان گفته می‌شود. معمولاً شکستگی کاسپ پالپ را درگیر نمی‌کند و درد زیادی ایجاد نمینماید. ممکن است پزشک برای ترمیم شکل دندان، به ترمیم شکستگی بپردازد. با این ‌حال غالباً برای ترمیم از آنلی یا روکش استفاده می‌شود.

• شکستگی عمیق – این شکستگی‌ها عمق زیادی داشته و عصب دندان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. تقریباً همیشه شکستگی‌های عمیق و جدی باعث درد و حساسیت دندان می‌شوند. معمولاً بخش شکسته دندان خونریزی می‌کند. برای تخلیه عصبهای آسیب دیده معمولاً باید درمان ریشه یا عصب ‌کشی انجام شود و پس از آن دندان روکش شود تا عملکرد و زیبایی به آن بازگردد.

• تکه شدن دندان – شکستگی عمودی که باعث دو تکه شدن دندان می‌شود بیشتر در دندانهای عقبی ( آسیاب بزرگ) رخ می‌دهد که بیش از یک ریشه دارند. در چنین شرایطی این امکان وجود دارد که یکی از ریشه ها حفظ شود و با روکش دندان محافظت گردد. برای این منظور ابتدا باید عصب ‌کشی انجام شود. سپس دندان‌پزشک ریشه ‌هایی را که نمی‌توان حفظ کرد برداشته و یک تاج مصنوعی بر روی ریشه قرار میدهد تا جایگزین تاج دندان گردد. در برخی موارد که نمی‌توان هیچ یک از ریشه های دندان را حفظ کرد، دندان کشیده می‌شود.

• شکستگی عمودی ریشه – گاهی اوقات شکستگی دندان عمیق بوده و تمامی طول دندان از تاج تا ریشه را در بر می‌گیرد. اغلب این شکستگی‌ها دردناک هستند چرا که نواحی اطراف ریشه نیز ممکن است دچار التهاب و عفونت شود. در بیشتر موارد باید دندان کشیده شود.

• شکستگی ناشی از پوسیدگی – در چنین مواردی دندان به علت پوسیدگی تضعیف شده و از داخل پشتیبانی ندارد به همین علت به راحتی می‌شکند. دندان‌پزشک پس از معاینه دندان، بخش‌های پوسیده را تخلیه کرده و دندان را ترمیم می‌کند. در برخی موارد که پوسیدگی گسترده و عمیق است، ممکن است لازم باشد دندان کشیده شود.

مشکلات و بیماریهای پالپ

دندان‌ها در حالت طبیعی حاوی رگهای خونی و عصبها می‌باشند که در داخل دندان در محفظه ‌ای به نام پالپ قرار گرفته ‌اند. پالپ تنها بخش زنده دندان است که در دوران رشد مسئول رساندن مواد مغذی به دندان می‌باشد. گاهی اوقات در اثر عوامل مختلفی ممکن است پالپ دچار بیماری شده و نیازمند درمان شود. در اکثر موارد پالپ آسیب دیده باید تخلیه شود تا عفونت به بخش‌های دیگر گسترش پیدا نکند. به این فرایند درمان ریشه (روت کانال) یا عصب‌ کشی گفته می‌شود.

عواملی که باعث بیماری پالپ دندان میشوند

• آسیب‌های مداوم

هر گونه تحریک یا آسیب لایه عاج که در طول عمر هر کسی اتفاق می‌افتد، تأثیر تجمعی داشته و بر ظرفیت بازسازی و ترمیم پالپ تأثیر می‌گذارد. منشأ بیماری پالپ عمدتاً عفونت است اما ممکن است عواملی مانند تغییرات مکانیکی، دمایی، شیمیایی یا اسمزی یا سمی نیز باعث آسیب دیدن پالپ شوند.

• پوسیدگی دندان

به محض این که پوسیدگی دندان لایه مینا را از بین برده و به عاج دندان برسد، سموم حاصل از فعالیت باکتری‌ها و مواد آسیب ‌زا از طریق توبولهای عاج نفوذ کرده و وارد فرایندهای ادنتوبلاست میشوند که این امر منجر به پسرفت لایه ادنتوبلاست پالپ ایجاد می‌کنند. در واکنش به این تحریک، پالپ عاج آزرده یا  ( irritation dentine) ایجاد میکند. در صورتی که پوسیدگی پیشروی کند و به بخشی از عاج که نزدیک به پالپ قرار دارد برسد و هم‌زمان لایه محافظ عاج آزرده داخل پالپ از دست رفته باشد یا پوسیدگی به سرعت پیشرفت کرده و به عاج آزرده تازه تشکیل شده برسد، پالپیت حاد ایجاد میشود.

در برخی شرایط این التهاب حاد می‌تواند به نکروز پالپ ( مردن دندان) منتهی شود. گسترش بیشتر پوسیدگی همراه با تهاجم باکتری‌ها از ضایعات پوسیدگی به داخل پالپ، به نکروز عفونی تمامی پالپ ختم می‌گردد.

• عوامل حاصل از درمان های دندانپزشکی

برخی اقدامات درمانی ممکن است باعث آسیب دیدن پالپ شوند.

• دست‌کاری مکانیکی مواد سخت دندان

در حین آماده‌ سازی دندان، توبولهای متعدد عاج نمایان شده و فرآیند ادنتوبلاست در سطح زخم عاج متوقف می‌شود. باز شدن مکانیکی توبولهای عاج و تغییر فشار داخل پالپ باعث می‌شود مایعات داخل دندان از طریق توبولهای عاج به سطح باز عاج جریان پیدا کند که در نتیجه آن پالپ دچار بی آبی و خشکی می‌شود. به علت ترشح مایعات داخل پالپ به سطح باز عاج، ممکن است ادنتوبلاست به شکل منفعل به توبولهای عاج انتقال یابد.

• جراحات مربوط به آماده‌سازی دندان

به دلیل آماده ‌سازی دندان، لایه عاج ممکن است تحت حرارت زیاد قرار گرفته و یا حتی بسوزد. در موارد شدید تاول‌های سوختگی در پالپ شکل می‌گیرند که نشان دهنده تغییرات واکوئل مانند هستند. به طور کلی آسیب‌های ناشی از آماده سازی دندان مانند حرارت زیاد همیشه در ناحیه ادنتوبلاست اتفاق می‌افتد. بنابراین پیامد جراحات حاصل از آماده ‌سازی عاج، ممکن است پالپیت حاد یا مزمن باشد. پالپیت مزمن ممکن است منجربه نکروز پالپ شود، حتی در صورتی که در ابتدا علایم بسیار کمی داشته و یا هیچ علامتی ایجاد ننموده باشد.

• مواد پر کننده دندان

مواد مختلفی که برای پر کردن دندان استفاده می‌شود ممکن است باعث آسیب‌های شیمیایی پالپ دندان شود به خصوص در صورتی که لایه عاج باقی مانده بین پوسیدگی و پالپ نازک باشد.

• چسب مخصوص دندانپزشکی

چسبهای سنگ و سیلیکات به وضوح به پالپ آسیب وارد میکنند.

• پرشدگی آمالگام

در صورتی که پوسیدگی دندان به یک سوم میانی عاج و یا حتی نزدیک‌تر به پالپ رسیده باشند باید پر کننده آمالگام را تنها پس از استفاده از محافظ مناسب عاج استفاده نمود.

• پرشدگی کامپوزیت

این که آیا مواد کامپوزیت آسیبی به پالپ وارد می‌کنند یا خیر در حال حاضر مورد بحث است. اکثر دندانپزشکان اتفاق ‌نظر دارند که این ماده پر کننده دندان ممکن است باعث التهاب مزمن و حتی نکروز پالپ شود. بنابراین هنگام پر کردن دندان با کامپوزیت در موارد پوسیدگی عمیق باید محافظت از پالپ انجام شود.

هنگامی که رزین کامپوزیت در ترکیب با چسب عاج مورد استفاده قرار می‌گیرد، ارزیابی آسیب احتمالی که ممکن است به پالپ دندان وارد شود متفاوت است. چسب عاج در تماس با بافت پالپ ماده ای سیتوتوکسین به شمار می‌آید بنابراین نباید در تماس مستقیم با پالپ قرار بگیرد. حتی در صورتی که لایه عاج سالم و دست نخورده باشد، ترکیبات چسب عاج ممکن است به پالپ نفوذ کند بنابراین بخش‌هایی از عاج که نزدیک به پالپ قرار دارند، باید پیش از استفاده از این مواد به صورت موضعی با محافظت از پالپ تحت درمان قرار بگیرند.

• درمان‌های ارتودنسی

گاهی اوقات ممکن است درمان‌های ارتودنسی منجر به آسیب‌های گسترده پالپ شوند. در شرایطی چنین اتفاقی رخ می‌دهد که فشار وارد شده به آنها بیش از حد تحمل آنها باشد. رشته های عروقی عصبی که از طریق فورامن نوک ریشه وارد پالپ می‌شوند، باید بتوانند حرکت دندان هنگام اعمال نیرو توسط وسیله ارتودنسی و درنتیجه جابه‌جایی نوک ریشه را دنبال کنند. در غیر صورت ممکن است اتصال عصبها و رگهای خونی با پالپ در نوک ریشه تحت فشار قرار گرفته و دچار اختلال شده و یا به طور کامل قطع شود. در این صورت خون رسانی به پالپ متوقف شده و در نتیجه بافت‌های پالپ می‌میرند (نکروز).

• ساییدگی و فرسایش فیزیکی

ساییدگی و فرسایش فیزیکی به معنی از دست رفتن مواد سخت دندان به واسطه تماس دندان‌های بالا و پایین با یکدیگر است و ممکن است باعث آسیب‌های ماندگار شود. هنگامی که براثر دست رفتن ساختار فیزیکی دندان، توبولهای عاج نمایان می‌شود، سموم و مواد دیگر داخل حفره دهان از طریق این توبولها وارد پالپ شده و باعث التهاب آن می‌شود. از نظر فیزیولوژی پالپ برای محافظت از خود در مقابل این مواد آسیب‌زا، عاج اطراف توبولی یا پری توبولار (peritubular ) تولید می‌کند.

• ضربه و تروما دندان

علاوه بر آسیب‌هایی که به بافت‌های پیرامون ریشه وارد می‌شود، ضربه‌ هایی که به دندان وارد می‌شود به پالپ نیز آسیب وارد می‌کند. بنابراین تغییراتی در پالپ ایجاد می‌شود که ممکن است به مرگ کامل بافت‌های پالپ خاتمه یابد. فرایندهای جذب مانند گرانولوم داخلی نیز ممکن است پس از ضربه دیدن دندان اتفاق بیفتد.

• ترک ‌خوردگی دندان

برخی از موارد ترک‌ خوردگی ممکن است باعث پالپیت مزمن و گاهی اوقات پالپیت حاد شود.