اختلالات روانی و تأثیر آنها بر سلامت دهان و دندان

بیماری های روانی در جمعیت بسیار شایع هستند. در میان جمعیت عمومی، از هر چهار نفر، یک نفر در طول زندگی خود دچار یک دوره اختلال روانی می شود. همچنین باید در نظر داشته باشیم که بسیاری از افراد بیماری خود را تشخیص نمی دهند یا به طور کامل به درمان های خود پایبند نیستند، که این امر آنها را به شرایطی می رساند که قادر به دستیابی به بهبودی کامل نیستند و بیماری آنها بدتر می شود. دسترسی به مراقبت های بهداشتی یک حق اساسی بشر است. این امر بویژه هنگامی اهمیت پیدا می کند که به این جمعیت آسیب پذیر اشاره کنیم، جایی که انگ و تبعیض، دسترسی به مراقبت های بهداشتی را دشوارتر می کند.

بیماران مبتلا به اختلالات روانی در مقایسه با جمعیت عمومی، بیشتر در معرض عوامل خطر برای بیماری های دهان و دندان قرار دارند. این امر عمدتاً ناشی از عوارض جانبی داروهایی است که دریافت می کنند، عدم مراقبت از خود، دشواری دسترسی به خدمات بهداشتی، نگرش منفی نسبت به ارائه دهندگان خدمات درمانی و عدم همکاری بیماران در درمان های دندانپزشکی است. شایع ترین اختلالات روانپزشکی در جمعیت ما افسردگی، اختلالات اضطرابی، اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی و زوال عقل هستند. بسیاری از افراد از انواع اضطراب رنج می برند، برخی شدیدتر از بقیه. این اضطراب ها می توانند شامل اختلال اضطراب عمومی، حملات پانیک، فوبیا و اختلال استرس پس از سانحه باشند. اگرچه اضطراب در درجه اول مربوط به سلامت روان فرد است، اما عوارض جانبی متعددی که بر کل بدن تأثیر می گذارند، می توانند در نتیجه آن رخ دهند. در اختلالاتی مانند اضطراب و افسردگی، مسئله اصلی از دست دادن علاقه به مراقبت از خود است که منجر به بهداشت ضعیف می شود. به عنوان مثال، سلامت دهان و دندان به صورت جدی در این امر دخیل است. از این رو، گفته می شود که سلامت دهان و دندان شاخص اصلی سلامت کلی فرد است. در زیر چندین مشکل روانی که دندانپزشکان در بیماران خود با آنها مواجه می شوند و چگونگی تأثیر آنها بر مشکلات سلامت دهان و دندان آورده شده اند. شایع ترین بیماری های دهان و دندان در این بیماران، پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال هستند. هدف از این بررسی مختصر، ارائه اطلاعات به روز در مورد مدیریت بیماری های دهان و دندان در بیماران مبتلا به اختلالات روانی است. ما شایع ترین مشکلات دهان و دندان را در بیماران مبتلا به افسردگی، اضطراب، حملات پانیک، فوبیای دندانپزشکی، اختلال استرس پس از سانحه، اسکیزوفرنی، زوال عقل دو قطبی با توجه ویژه به مدیریت آنها تجزیه و تحلیل خواهیم کرد. همچنین مختصری در مورد دندان قروچه ارائه می دهیم: اگرچه این یک اختلال روانی نیست، اما ممکن است در افراد مبتلا به بیماری های روانی و مشکلات روانی – اجتماعی وجود داشته باشد.

اختلال اضطراب عمومی

اضطراب سندرمی است که شامل گروهی از تظاهرات ذهنی و عینی است و مشخصه ویژه آن حالت هوشیاری بالا همراه با علائم و نشانه های تحریک خودکار است: همان چیزی که با وجود یا انتظار یک خطر عینی، حتی در غیاب خطر مذکور همراه است. اختلال اضطراب عمومی Generalized Anxiety Disorder (GAD) در فرد به صورت نگرانی اغراق آمیز و بیش از حد در مورد زندگی روزمره بروز می کند. این شامل پول، سلامتی، شغل و خانواده می شود. گذراندن روز گاهی اوقات دشوار است زیرا حتی کوچکترین کارها نیز می توانند طاقت فرسا و غیرقابل تحمل به نظر برسند. برخی از عوارض جانبی سلامت دهان و دندان این اختلال خشکی دهان و مشکل در بلع به دلیل کاهش سطح بزاق است. علاوه بر این، تجمع اسید معده نیز افزایش می یابد. این به نوبه خود ممکن است منجر به رفلاکس اسید شود. رفلاکس اسید سپس به دندان های فرد آسیب می رساند. این اتفاق با تماس اسید معده با مینای سطح و نفوذ بالقوه به لایه بعدی رخ می دهد. مشکلات دهانی اصلی که در این بیماران بروز پیدا می کنند شامل حفره های دندانی؛ ضایعات پری اپیکال، لثه، پریودنتال و پالپ، و سلولیت یا آبسه های حفره دهان هستند.

تغییر در عادات و رفتار، اختلالات شایعی مانند اضطراب و افسردگی هستند، زیرا مشخصه ویژه هر دو بهداشت ضعیف دهان و دندان است که به از دست دادن علاقه نسبت داده می شود. به همین ترتیب، سیگار کشیدن در افراد مبتلا به بیماری های روانی مانند اضطراب شایع تر است، این عمل به نوبه خود به دلیل تغییر در ظرفیت بافری بزاق، خطر پوسیدگی دندان را افزایش می دهد.

بیماران مبتلا به اضطراب، نشانه هایی مانند آشفتگی، لرزش را نشان می دهند و اغلب سؤالات زیادی در مورد مراحل کار می پرسند. اضطراب ایجاد شده توسط مشاوره دندانپزشکی را می توان با تکنیک های رفتاری یا هیپنوتیزم مدیریت کرد. یک محیط آرام، ایمن و اطمینان بخش که توسط ارائه دهندگان مراقبت های دندانپزشکی ایجاد می شود، به کاهش علائم کمک می کند. در صورت نیاز، دندانپزشکان می توانند از آرام بخش یا حتی بیهوشی عمومی استفاده کنند.

اختلال اضطراب عمومی

حملات پانیک

حملات پانیک ترس هایی هستند که به طور ناگهانی و شدید با طیف وسیعی از عوارض جانبی ایجاد می شوند. اگرچه حملات پانیک اغلب غیرمنتظره هستند، اما توسط یک منبع شناخته شده ایجاد می شوند. به عنوان مثال، مراجعه به دندانپزشک در برخی افراد باعث حملات پانیک می شود. این به دلیل ناخوشایندی است که ممکن است در آنجا رخ دهد. علاوه بر این، انتظار دریافت اخبار بد در مورد دندان های فرد، مانند نیاز به پر کردن حفره یا کشیدن دندان، وجود دارد. دندان قروچه خفیف یا شدید علامتی است که ممکن است در طول مدت چنین حمله ای رخ دهد. این یک عارضه جانبی غیر قابل کنترل است. این توانایی را دارد که فراتر از خود حمله، به فشردن معمول دندان ها تبدیل شود. در نتیجه، این منجر به آسیب دائمی دندان می شود.

فوبیای دندانپزشکی

فوبیاها شدید هستند. آنها اغلب غیرمنطقی یا بی اساس هستند، مانند ترس از چیزی. ترس از مراجعه به دندانپزشک یک بیماری شایع است که شیوع آن بین 6 تا 20 درصد متغیر است، مستقل از فرهنگ و کشور، در زنان بیشتر است. این نشان می دهد که حتی فکر کردن به مراجعه به دندانپزشک، آنها را به شدت مضطرب و پر از وحشت می کند. شایع ترین ترس ها در مورد مشاوره های دندانپزشکی، ترس از صدای تجهیزات، لرزش در دهان و سوزن ها است. در نتیجه این ترس، این افراد به هر قیمتی از مراجعه منظم به دندانپزشکی اجتناب می کنند. آنها ممکن است چندین سال بدون مراجعه به متخصص دندانپزشکی زندگی کنند. حتی اگر به مطب برسند، ممکن است غش کنند یا از نظر جسمی بیمار شوند. آنها همچنین می توانند حمله پانیک را تجربه کنند. این در نهایت به طرق منفی زیادی بر سلامت دهان و دندان آنها تأثیر می گذارد. از جمله تغییر رنگ دندان ها، درد ناشی از پوسیدگی، عفونت یا بیماری لثه، شکستگی دندان و حتی از دست دادن دندان، اما به این موارد محدود نمی شود.

اختلال استرس پس از سانحه

افرادی که از اختلال استرس پس از سانحه Post-Traumatic Stress Disorder  (PTSD) رنج می برند، سطح بالاتری از پلاک و التهاب لثه دارند که نوعی بیماری لثه است. این نتیجه غفلت از اقدامات بهداشتی خوب است. بی توجهی کامل به سلامتی خود، علامت رایج PTSD است. دلیل این امر این است که این افراد از مواجهه با یک رویداد بسیار تکان دهنده یا خطرناک در زندگی آسیب دیده اند. فشردن و ساییدن دندان ها، که به عنوان دندان قروچه نیز شناخته می شود، در بین این گروه نیز زیاد است. این امر به دلیل استرس بیشتر در طول خواب است. این امکان وجود دارد که قربانیان در حالت ناخودآگاه خود، رویداد (یا رویدادهای) آسیب زا را دوباره زنده کنند. مراجعه بیماران به دندانپزشک برای جلوگیری از ساییدگی بیش از حد سطوح دندان بسیار مهم است. اگرچه این برای بسیاری از افراد به یک عادت تبدیل شده است، اما حفظ سلامت دهان و دندان برای برخی به آسانی دیگران نیست. برای افرادی که با اضطراب دست و پنجه نرم می کنند، سلامت دهان و دندان آنها به شدت تحت تأثیر اثرات اختلال آنها قرار می گیرد. گاهی اوقات آنها حتی از آن آگاه نیستند. از خشکی دهان و تغییر رنگ دندان ها گرفته تا بیماری لثه و از دست دادن دندان، طیف اثراتی که دندانپزشکان در بیماران مشاهده می کنند، گسترده و ویرانگر است. اختلال اضطراب عمومی، حملات پانیک، فوبیا و اختلال استرس پس از سانحه تنها تعدادی از اضطراب هایی هستند که امروزه بسیاری از افراد از آنها رنج می برند. با این حال، آنها مشکلات دندانپزشکی زیادی را شامل می شوند. توصیه می شود افرادی که از چنین اضطراب هایی رنج می برند با پزشک مشورت کنند تا این اضطراب ها بر جنبه های دیگر زندگی آنها تأثیر نگذارد.

اختلال استرس پس از سانحه

افسردگی

افسردگی یک اختلال شایع و ناتوان کننده است که مشخصه های ویژه آن از دست دادن انرژی، فقدان لذت، ناتوانی در تمرکز، کاهش میل جنسی و احساس غم و ناامیدی هستند که در فعالیت های روزانه افراد اختلال ایجاد می کنند. این از دست دادن علاقه بر سلامت دهان و دندان آنها تأثیر می گذارد، زیرا کسانی که قبلاً از بهداشت دهان و دندان خوبی برخوردار بودند، علاقه خود را به مراقبت های شخصی از دست می دهند، به همین دلیل پوسیدگی دندان شایع ترین مشکل سلامت دهان و دندان در این جمعیت است. این عدم رعایت بهداشت در نهایت می تواند منجر به از دست دادن دندان شود. لازم به ذکر است که مشکلات سلامت دهان و دندان ناشی از رفتار بیماران مبتلا به افسردگی می تواند به نوبه خود عزت نفس آنها را کاهش دهد و بر پیش آگهی درمان بیماری روانی آنها تأثیر منفی بگذارد.

ژنژیویت (التهاب لثه)، زروستومیا (خشکی دهان)، کاندیدیازیس دهانی، ضایعات دهانی و ضایعات مفصل فکی گیجگاهی از یافته های بارز در بیماران مبتلا به افسردگی هستند. به طور کلی، این یافته ها، بویژه خشکی دهان، نتیجه داروهای ضد افسردگی هستند. بنابراین، مهم است که دندانپزشکان به این بیماران در مورد چگونگی پیشگیری از این مشکلات آموزش دهند تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود. در صورت وجود کاندیدیازیس دهانی، متخصصان باید بر استفاده از بزاق مصنوعی، دهانشویه و فلوراید موضعی اصرار داشته باشند.

مهم است که دندانپزشکان بتوانند این بیماران را شناسایی کنند، زیرا این گروه، گروهی با ویژگی های خاص و عوامل خطر مشترک برای ابتلا به بیماری های دهان و دندان هستند. علاوه بر این، مراجعه به دندانپزشک برای ارائه توجه جامع به این گروه از بیماران اساسی است.

اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی یک بیماری مزمن، شدید و ناتوان کننده است. این اختلال با وجود ناهنجاری در یک یا چند مورد از حوزه های زیر تعریف می شود: هذیان، توهم، تفکر آشفته، رفتار آشفته و علائم منفی: فقر تفکر، فقدان لذت و عاطفه بی روح. مطالعه ای روی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نشان می دهد که 61% از این بیماران بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند، از جمله شرایطی مانند خشکی دهان، از دست دادن دندان و انواع شدید پوسیدگی دندان. خشکی دهان را می توان با اثرات ثانویه داروهای ضد روان پریشی مورد استفاده در این بیماران توضیح داد.

بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی باید به عنوان یک گروه پرخطر برای ابتلا به بیماری های دندانی در نظر گرفته شوند. این موضوع در مطالعاتی که نشان می دهند سلامت دندانی آنها نسبت به جمعیت عمومی بدتر است، مشهود است. همچنین لازم به ذکر است که بیماری پریودنتال که این بیماران را تحت تأثیر قرار می دهد با آترواسکلروز تحت بالینی مرتبط است که ممکن است آنها را مستعد ابتلا به بیماری های قلبی عروقی کند. سایر عوامل مؤثر بر سلامت دندان بیماران عبارتند از: مسواک زدن کم، تعداد دفعات کمتر مراجعه به دندانپزشک، سیگار کشیدن و تغذیه نامناسب.

برخی مطالعات بین نوع داروی ضد روان پریشی تجویز شده و بهداشت دهان و دندان ارتباطی یافته اند. داروهای ضد روان پریشی نسل اول بیشتر احتمال دارد باعث علائم خارج هرمی (مانند لرزش) شوند که بر روند مسواک زدن تأثیر می گذارند. ثابت شده است که علائم منفی ارتباط قوی تری با بهداشت ضعیف دهان و دندان دارند.

از نقطه نظر پیشگیری، باید برنامه های مراقبت از دندان به صورت خاص برای این جمعیت هدف قرار گیرند. این بیماران و خانواده های آنها باید در مورد اهمیت مراقبت از دهان و دندان و ارتباط صحیح با پزشک معالج آموزش ببینند. دانشکده های دندانپزشکی باید دانشجویان خود را برای مدیریت این نوع موقعیت ها آموزش دهند.

اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی با تغییرات خلقی که مشخص ویژه آن دوره های مانیک تا افسردگی متغیر است، گاهی اوقات این تغییرات بسیار سریع رخ می دهند. در طول مرحله مانیک، بیماران بسیار پرحرف، بیش فعال و با عدم مهار قابل توجه به نظر می رسند. از سوی دیگر، بیماران در حالت افسردگی علائمی مشابه موارد ذکر شده در بخش افسردگی نشان می دهند. این بیماران بیشتر در معرض خطر ایجاد پوسیدگی دندان، خشکی دهان، ناهنجاری در درک طعم و دندان قروچه هستند. آگاهی از تداخلات زیاد داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماران مهم است. توصیه می شود دندانپزشک قبل از شروع هرگونه دارویی با روانپزشک معالج تماس بگیرد.

اختلال دو قطبی

زوال عقل

زوال عقل سندرمی است که مشخصه ویژه آن از دست دادن تدریجی حافظه، گیجی و مشکلات عملکردهای شناختی است. این بیماری می تواند ناشی از بیماری هایی مانند آلزایمر، زوال عقل عروقی، زوال عقل با اجسام لویی (پروتئین های غیر طبیعی که در یاخته های عصبی قشر مغز و گره گان های قاعده ای در بیماران مبتلا به بیماری قشری جسم لوی یافت می شوند که با ترکیبی از پارکینسونیسم و ​​زوال عقل مشخص می گردد.) و موارد دیگر باشد.

مطالعات نشان می دهند که بیماران مبتلا به زوال عقل در مقایسه با جمعیت عمومی، سلامت دهان و دندان ضعیفی دارند، پوسیدگی دندان در این بیماران بیشتر است و از کاهش جریان بزاق رنج می برند. بنابراین، ارائه آموزش در مورد سلامت دهان و دندان به این بیماران و همچنین استفاده از جایگزین ها و محرک های بزاق مصنوعی در صورت لزوم، فلوراید موضعی، بهداشت خوب دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک مهم هستند.

بیماران مبتلا به زوال عقل ممکن است قادر به تفسیر یا ارجاع درد یا ناراحتی نباشند، برخی از تظاهراتی که می توانند به عنوان نشانه های ناراحتی تعبیر شوند عبارتند از: امتناع از غذا خوردن، ضربه زدن مداوم به صورت، افزایش بزاق، افزایش بی قراری و ناله یا فریاد زدن. ارائه دهندگان خدمات درمانی دندانپزشکی باید از این علائم آگاه باشند و مراقبان را آموزش دهند تا بیمار بتواند به موقع به خدمات درمانی دسترسی پیدا کند.

دندان قروچه

اگرچه دندان قروچه یک اختلال روانی نیست، اما ارتباط آن با اختلالات روانپزشکی قابل انکار نیست. دندان قروچه به عنوان معادل حرکتی اضطراب ذکر شده است، همزیستی آن با تظاهرات وحشت و حساسیت بیشتر به استرس، مورد مطالعه قرار گرفته است. برخی مطالعات شیوع بیشتری از علائم شیدایی و افسردگی را در افراد مبتلا به براکسیسم نسبت به افراد غیر مبتلا نشان می دهند.

براکسیسم عادت فشردن و ساییدن دندان ها است که با حرکات ناخودآگاه غیرعملکردی همراه است که می تواند در هنگام بیداری یا در طول خواب رخ دهد. این اختلال می تواند باعث ساییدگی دندان، درد در ناحیه فک پایین، سر درد و در شدیدترین اشکال، اختلال در گفتار و بلع شود. عوامل محیطی، مرکزی و روانی – اجتماعی در پاتوفیزیولوژی براکسیسم مرتبط هستند، از جمله این عوامل می توان به اختلالات خواب، استرس، اضطراب، افسردگی و سایر اختلالات دهانی اشاره کرد.

در حال حاضر، درمان این اختلال دو هدف اصلی دارد: کاهش اثرات ناشی از براکسیسم و ​​​​وادار کردن بیمار به شناسایی این عادت. تکنیک های مورد استفاده شامل تمرینات درمانی، درمان دستی، درمان شناختی رفتاری، الکتروتراپی و طب سوزنی هستند. اغلب، درمان های دندانپزشکی برای ترمیم هماهنگی اکلوزال مورد نیاز هستند.

دندان قروچه

نتیجه گیری

با توجه به اینکه سلامت دهان و دندان بخش بسیار مهمی از سلامت در بیماران مبتلا به بیماری های روانی است، باید بر ارائه مراقبت های یکپارچه و چند رشته ای به این بیماران تمرکز کنیم که شامل پزشکان عمومی، روانپزشکان، دندانپزشکان، روانشناسان و متخصصان تغذیه باشد.

آگاهی از مسائل رایج در این جمعیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا آنها به دلایل زیادی از جمله فقدان انگیزه، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، ترس از مراجعه به دندانپزشک، دشواری دسترسی به خدمات بهداشتی و عوارض جانبی داروها، عمدتاً خشکی دهان، جزو گروه های آسیب پذیر هستند. شایع ترین بیماری های دندانی در بین این بیماران، پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال هستند.