اپکسوژنزیس یا عصب کشی دندان کودکان

در بسیاری موارد اندودنتیست ها با موارد بالینی مواجه می شوند که در آنها دندان به طور کامل رشد نکرده است اما به دلیل پوسیدگی گسترده ای که در آن اتفاق افتاده است یا به دلیل حادثه ای که به آن آسیب وارد کرده است، درمان و مداخلات اندودانتیک لازم دارد. وقتی چنین موقعیت هایی پیش می آید، بررسی وضعیت پالپ دندان و میزان رشد دندان باید انجام شود تا طرح درمان درستی ریخته شود که به دوام دندان در دراز مدت کمک کند.

نشان داده شده است که وقتی قرار گیری مستقیم کلاهک (روکش) روی پالپ دندانی انجام می شود که پالپ آن پوشش خود را از دست داده است و ملتهب شده است، احتمال ترمیم پالپ و موفقیت درمان در دراز مدت اندک است. این اتفاق اغلب منجر به نکروز پالپ و توقف رشد دندان نابالغ می شود. در نهایت، آپیکال فورامنی که سر آن کاملاً باز شده است و کانال های آن تقارب معکوس دارند (کانال لوله تفنگی) و دیواره های عاجی آن نازک هستند، و زمانی که دندانی که به طور کامل رشد نکرده است به بلوغ نمی رسد، سه نگرانی اصلی بالینی بروز می یابند. به این ترتیب، فرایندهای اندودانتیکی که پس از آن انجام می شوند، و استحکام باقیمانده ساختار ریشه می توانند با مشکل مواجه شوند، که منجر به عدم دوام دندان برای مدت زمان طولانی خواهد شد.

اپکسوژنزیس

اپکسوژنزیس چیست؟

اَپِکسوژِنِزیس Apexogenesis  فرایندی است که کمبودهای فرایند قرار گیری مستقیم روکش روی پالپ ملتهب دندانی که به طور کامل رشد نکرده است را جبران می کند. هدف اپکسوژنزیس حفظ بافت پالپ زنده است، به گونه ای که رشد ریشه آن حتی با بسته شدن بخش آپیکال آن ادامه پیدا کند.

اپکسوژنزیس

مراحل انجام اپکسوژنزیس

برای انجام این فرایند، اکثر یا همه بخش کورونال پالپ دندان تخلیه می شود، اغلب تا جایی که کانال سوراخ شود، پس از آن خمیری از جنس هیدروکسید کلسیم به عنوان بانداژ روی زخم، روی آن قرار داده می شود. برای انجام این کار به شدت توصیه می شود فرایند در محیطی کاملاً استریل انجام شود، برای این منظور استفاده از رابر دم و مته های استریل پیشنهاد می شوند. ابزاری که برای تخلیه بافت انتخاب می شود نوعی مته از جنس الماس و با سرعت بالا است که آب به مقدار کافی آن را خنک می کند و هدف آن بروز کمترین میزان آسیب به بافت های زیرین پالپ است.

پس از قطع بخش آپیکال پالپ دندان، حفره پالپ با محلول نمکی استریل یا آب استریل شستشو داده می شود تا همه ذرات باقی مانده زدوده شوند. سپس مایعات اضافی باید با استفاده از دستگاه وکیوم یا گلوله پنبه های استریل با دقت کامل خشک شوند. داخل پالپی که پوشش آن برداشته شده است نباید هوا دمیده شود، زیرا می تواند موجب خشک شدن بافت یا آسیب های دیگر به آن شود. پس از کنترل خونریزی پالپ، خمیر هیدروکسید کلسیم روی محل پالپ قطع شده گذاشته می شود. این کار باید با مراقبت و دقت کامل انجام شود تا از قرار گیری هیدروکسید کلسیم روی لخته خون اجتناب شود و کل سطح پالپ پوشش داده شود. وقتی این مرحله تکمیل شد، ماده پایه ای ترمیم باید روی هیدروکسید کلسیم قرار داده شود و سپس اجازه داده شود تا کاملاً قرار بگیرد. در نهایت باید ترمیم کورونال قرار داده شود که حداکثر سیل را برای طولانی مدت تضمین خواهد کرد.

اپکسوژنزیس

مراقبت های پس از اپکسوژنزیس

تا یک سال بعد از انجام اپکسوژنزیس، بیمار باید هر سه ماه یک مرتبه معاینه شود، و پس از آن برای 2 تا 4 سال هر شش ماه یک مرتبه باید مراجعه کند تا مشخص شود آیا شکل گیری ریشه به صورت موفقیت آمیز صورت گرفته است یا خیر و علائم و نشانه های نکروز پالپ، تحلیل ریشه، یا بیماری اطراف ریشه دندان نیز وجود نداشته باشد.

چه موادی برای پوشش روی پالپ استفاده می شوند؟

مواد مختلفی برای پوشش دادن روی زخم پالپ استفاده می شوند، با این حال، تحقیقات نشان داده اند استفاده از پروکسید کلسیم از نظر موفقیت بالینی در دراز مدت قابل پیش بینی تر هستند. خمیر پروکسید کلسیم که PH حدود 5/12 دارد، موجب بروز آسیب های شیمیایی بسیار محدود و سطحی به بافت های زنده پالپ می شود. پاسخ بافت زنده یک واکنش التهابی خود-محدود کننده است، که در ادامه تکثیر سلولی و ساخت کلاژن های جدید اتفاق می افتد. معدنی سازی (مینرالیزیشن) کلاژن های تازه شکل گرفته، با کلسیفیکاسیون دیستروفی کننده آغاز می شود، که پس از آن تشکیل عاج توبولی اتفاق می افتد. مواد جدیدتر مانند MTA (مواد معدنی تری اکسید سنگدانه) نیز نتایج بالینی و بافتی مطلوبی از خود در پوشش گذاری روی پالپ، اپکسوژنزیس، و اپکسیفیکاسیون نشان داده اند.

اپکسوژنزیس

ملاحظات درمان

قبل از آغاز هر گونه درمان دندانی باید معاینات بالینی و رادیوگرافیک دقیق انجام شوند. این ملاحظات راجع به درمان اپکسوژنزیس نیز صدق می کند. باید حیات پالپ و سلامت بافت های اطراف ریشه بررسی شود. در اکثر وضعیت های بالینی، تست حساسیت پالپ (محرک دما، تست الکتریکی پالپ) وجود یا عدم وجود حیات پالپ را نشان خواهد داد.

دیگر تست های بالینی مانند فشار و لمس نیز اطلاعاتی در رابطه با تغییرات التهابی در بافت های اطراف ریشه دندان را نشان خواهند داد. وجود تورم، تغییر رنگ بخش کورونال، یا افزایش تحرک پذیری نیز می توانند راجع به وضعیت پالپ، بافت های اطراف ریشه و اتصالات آن اطلاعاتی ارائه دهند.

آزمایشات رادیوگرافیک قادرند اطلاعات خاصی در خصوص میزان ضایعات پوسیدگی، رشد ریشه، وجود بیماری های اطراف ریشه، تحلیل ریشه یا تاج، و/ یا شکست ریشه ارائه دهند.