مواد پر کننده‌ کانال دندان

پاکسازی و شکل دهی صحیح و مناسب کانال‌ها و مهر و موم کردن آپیکال یا کورونال دندان برای موفقیت نتایج بالینی درمان ریشه ضروری هستند. پر کردن کانال ریشه نیز به همین میزان مهم است و باید سیل کاملی برای سیستم کانال ریشه فراهم آورد و هر گونه راه نفوذ و نشت از حفره‌ی دهان را مسدود نماید. از گذشته تاکنون، گوتاپرکا ماده‌ای استاندارد برای پر کردن ریشه بوده است، که به همراه سیل کننده/ سمان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. اخیرا، تکنیک‌های مختلفی برای پر کردن دندان معرفی شده‌اند که شامل مواد سیل کننده‌ و پرکننده بر پایه‌ی رزین، اعمال گوتاپرکای حرارت دیده با استفاده از سرنگ، و استفاده از گوتاپرکا به عنوان پوشش خارجی روی ابزار منتقل‌کننده‌ی ساخته شده از پلاستیک و فلز می‌شوند. انتخاب تکنیک مناسب برای پر کردن کانال ریشه، که بیشترین دوام و استحکام را داشته باشد و انجام آن ساده باشد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مشخصه‌های ایده‌آل‌ترین ماده برای پر کردن کانال ریشه

ماده‌ای که برای پر کردن کانال ریشه مورد استفاده قرار می‌گیرد باید بتواند تمام سیستم کانال ریشه و تا حد ممکن تا محدوده‌ی پیوند سمنت- دندان را به طور کامل پر کند. حداقل میزان موادی که برای سیل کردن کانال ریشه مورد استفاده قرار می‌گیرند با بدن سازگار بوده و بافت‌های بدن قادر به تحمل آنها هستند. این مواد در کنار مواد پرکننده‌ی دندان بکار برده می‌شوند تا سیل کافی را فراهم آورند. از نظر تصاویر رادیوگرافی، پر شدگی کانال ریشه باید در ظاهر شبیه یک پرشدگی متراکم سه بعدی باشد که تا حد امکان تا نزدیکی‌های پیوند سمنت- دندان امتداد یابد.

مشخصه‌های پرشدگی ایده‌آل دندان

مواد پر کننده‌ کانال دندان

گرچه از زمان ابداع روش درمان ریشه و پر کردن دندان مواد زیادی برای پر کردن ریشه معرفی شده‌اند، ثابت شده است که گوتاپرکا به عنوان ماده‌‌ی پر کننده‌یی کانال ریشه از بخش کورونال تا آپیکال انتخاب می‌شده است. گرچه ممکن است گوتاپرکا ماده‌ای ایده‌آل نباشد، اما دارای اکثر مشخصه‌های لازم برای پر کردن کانال ریشه به صورت ایده‌آل است. از جمله کاستی‌های گوتاپرکا، چسبندگی آن، عدم استحکام و سهولت جابجایی آن تحت فشار است. با این حال، این کاستی‌ها چیزی از مزایای بسیار آن کم نمی‌کند. بواسطه‌ی این کاستی‌ها، همیشه یک ماده‌ی سیل کننده/ سمان با گوتاپرکا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مواد سیل کننده/ سمان‌ها

مواد پر کننده‌ کانال دندان

استفاده از سیل کننده طی پر کردن کانال ریشه، برای موفقیت درمان ریشه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این ماده نه تنها امکان ایجاد مهر و موم غیر قابل نفوذ را افزایش می‌دهد، بلکه برای بی‌نظمی‌های موجود در کانال ریشه و حداقل ناهماهنگی‌های موجود بین دیواره‌ی کانال ریشه و ماده‌ی پرکننده‌ی مرکزی، به عنوان ماده‌ای پرکننده عمل می‌کند. سیل کننده‌ها اغلب از راه کانال‌های جانبی یا فرعی فشرده می‌شوند و می‌توانند به کنترل میکروبی کمک کنند. این عمل برای از بین بردن میکرو ارگانیسم‌های به جا مانده روی دیواره‌های کانال ریشه یا در توبول‌ها (لوله‌های ریز درون بافت دندان) ضروری است. سیل کننده‌ها می‌توانند به عنوان ماده‌ی روان کننده استفاده شوند که اجازه می‌دهند ماده‌ی پرکننده‌ی مرکزی، طی مرحله‌ی فشرده سازی، به طور کامل روی کانال جا بگیرد. در کانال‌هایی که در آنها لایه‌‌ای نازک تراشیده شده‌ است، بسیاری از مواد سیل کننده، علاوه بر اینکه درون توبول‌ها راحت جاری می‌شوند، موجب افزایش میزان چسبندگی به عاج دندان خواهند شد.

یک ماده‌ی سیل کننده‌ی خوب باید با بدن سازگار باشد و برای بافت‌های اطراف ریشه‌ی کوچک دندان قابل تحمل باشد. گرچه تمام مواد سیل کننده، زمانی که تازه ترکیب شده‌اند، تا حدودی سمی هستند، با این حال، با قرار گرفتن در کانال ریشه میزان سمیت آنها کاهش یافته و با قرار گرفتن در مجاورت بافت‌ها و مایعات بافتی جذب خواهند شد. بهبود یا ترمیم بافت پس از آن، دیگر تحت تاثیر مواد سیل کننده قرار نخواهد گرفت، به شرطی که به مرور زمان، مواد مخرب موجب تخریب ماده‌ی سیل کننده نشوند.

مواد سیل کننده/ سمان‌ها را بر اساس مواد تشکیل دهنده‌ی اصلی و ساختار آنها می‌توان دسته بندی نمود: از جمله زینک اکساید اگنول، پلی کتون، اپوکسی، هیدروکسید کلسیم، سیلیکون، رزین، گلاس آینومر، یا گلاس آینومرهای resin-modified. با این حال، بسیاری از مواد سیل کننده/ سمان‌ها ترکیبی از موادی مانند زینک اکساید اگنول و هیدروکسید کلسیم هستند، با این استدلال که افزودن هیدروکسید کلسیم موجب ایجاد مواد درمانی می‌شود که می‌تواند منجر به تشکیل بافت‌های سخت شود. رزین‌های بر پایه‌ی اپوکسی و متاکریلات که می‌توان آنها را به عاج کانال ریشه (و نه به گوتاپرکا) متصل نمود نیز در دسترس هستند.

مواد سیل کننده باید به گونه‌ای ترکیب شوند که به یک ماده‌ی غلیظ کرم مانند تبدیل شوند و به مخروط گوتای اصلی بچسبند و روی میله‌ی مخروط گوتا انباشته نشوند و گوتا بدون پوشش باقی نماند. ماده‌‌ی سیل کننده باید به طور یکنواخت به سراسر طول مخروط گوتا و تا انتهای آن بچسبد.

مواد پر کننده‌ی مرکزی

مخروط‌ های گوتاپرکا

گوتاپرکا ماده‌ی استانداردی است که برای پر کردن مرکز کانال ریشه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده دارای کمترین میزان سمیت است و برای بافت کمترین حساسیت را ایجاد می‌نماید و با باقی ماندن درون سیستم کانال ریشه، کمترین میزان آلرژی زایی را خواهد داشت. چنانچه به صورت ناخواسته تا درون بافت‌های اطراف ریشه‌ی کوچک دندان امتداد یابد، بافت به خوبی قابلیت تحمل آن را دارد، به شرطی که کانال پاکسازی و سیل شود.

حلال‌های شیمیایی تقریبا 100 سال است که برای نرم کردن گوتاپرکا مورد استفاده قرار گرفته‌اند. برای انجام این کار، مخروط گوتاپرکا به مدت یک ثانیه درون حلال غوطه‌ور می‌شود تا نرم شده و خمیر نرمی از گوتاپرکا همراه با حلال درست شود که با ساختار کانال بهتر تطبیق پیدا می‌کند. در صورتی که حلال به خارج کانال نفوذ کند یا به صورت ناخواسته میزان زیادی از گوتاپرکای نرم شده روی بافت اطراف ریشه‌ی کوچک بریزد، ممکن است این بافت اندکی تحریک شده و موجب سوزش آن شود. اگر اجازه داده نشود که حلال شیمیایی به خوبی پراکنده شود، تبخیر یا برداشته شدن حلال اضافی با استفاده از الکل می‌تواند موجب کاهش حجم قابل توجهی از سیل آپیکال و احتمالا از دست رفتن آن شود.

مخروط‌های گوتاپرکا در اندازه‌های استاندارد و غیر استاندارد ساخته می‌شوند. اندازه‌های استاندارد، طبق اندازه‌های فایل‌های کانال ریشه‌ی استاندارد 15 تا 140 هستند و اساسا به عنوان ماده‌ی اصلی برای پر کردن مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی اندازه‌های آنها از 2% است، اما ممکن است 4% یا 6% یا بیشتر هم باشند.

اندازه‌های غیراستاندارد آنها از بالا تا پایین باریک‌تر هستند. در تکنیک‌های پر کردن کانال، این گوتاها به عنوان گوتای فرعی یا کمکی طی فشرده سازی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، که با شکل فضای کانال آماده شده یا با ابزار فشرده سازی متناسب است.

مواد پر کننده‌ کانال دندان

آبچوراتور های پیش ساخته

با استفاده از یک وسیله‌ی پلاستیکی می‌توان گوتا پرکا را اعمال نمود. این ابزار تحت عنوان آبچوراتور شناخته می‌شود. شکل اولیه‌ی آبچوراتورها به گونه‌ای بود که گوتاپرکا به دور فایل K پیچانده می‌شد. پس از آن گوتا روی حرارت گرم می‌شد تا زمانی که سطح آن براق می‌شد و حجم آن افزایش می‌یافت. سپس آبچوراتور درون کانال فرو می‌رفت و حین چرخاندن دسته، فشار آپیکال اعمال می‌شد.

آبچوراتورهای پیش ساخته ابتدا با استفاده از فلز ضد زنگ و پس از آن یک مخروط از جنس تیتانیوم پوشیده شده با گوتاپرکا ساخته شدند. در حال حاضر این ابزار با استفاده از سیستمی بر پایه‌ی رزین ساخته می‌شود و همرا با یک ماده‌ی سیل کننده‌ی متاکریلات بر پایه‌ی رزین استفاده می‌شود که در ابتدا تحت حرارت نرم می‌شود و سپس کل ساختار کانال ریشه را پوشش می‌دهد.

آبچوراتور

آبچوراتور دارای منفذی برای خروج گوتا در سراسر کانال ریشه است