روش‌های معاینه پالپ دندان

پالپ به بخش مرکزی دندان گفته می‌شود که حاوی رگهای خونی و عصبی می‌باشد (شکل بالا). پالپ دندان توسط چندین لایه ( عاج و مینا) محافظت می‌شود. با این ‌حال گاهی اوقات آسیب‌های شدید ناشی از پوسیدگی عمیق، ضربات و جراحات به پالپ دندان رسیده و باعث تخریب آن می‌شود. در صورتی که پالپ آسیب ببیند، باید فوراً تحت درمان قرار بگیرد. در صورتی که رشد دندان‌ تمام شده باشد و نیازی به رگهای خونی و عصبی داخل دندان وجود نداشته باشد، پالپ آسیب‌ دیده تخلیه می‌شود. به این فرایند عصب‌ کشی گفته می‌شود. در صورتی که آسیب ‌دیدگی فراتر از حدی باشد که با عصب‌ کشی بتوان دندان را نجات داد، باید دندان کشیده شود.

برای پی بردن به وضعیت دندان و شدت آسیب‌ دیدگی و یا نفوذ پوسیدگی به پالپ دندان ابتدا باید دندان کاملاً معاینه شود.

معاینه پالپ داخل دندان

معاینه مهم‌ترین ابزار تشخیصی برای اتخاذ برنامه درمانی مناسب می‌باشد.

1- سابقه بیمار

ابتدا دندانپزشک سابقه بیمار را جویا می‌شود. معمولاً باید سابقه درمان‌های دندانپزشکی و مشکلات پزشکی از بیمار پرسیده شود.

2- معاینه بصری

دندان‌پزشک به دنبال علائم تورم داخل یا خارج از دندان، دهان را بررسی می‌کند.

روش‌های معاینه پالپ دندان

3- معاینة بالینی

دندان‌پزشک به کمک آینه دندانپزشکی به دنبال پوسیدگی دندان، پرشدگی های کهنه و تخریب ‌شدة، تغییر رنگ ها، ترک‌خوردگی ها،ن لب پر شدگی ها، فیستولها و هرگونه علایم دیگر می‌گردد. معاینه با لمس، موارد حساسیت بافتهای داخل و خارج از دهان  به لمس و درد را شناسایی می‌نماید. گره‌ های لنفاوی، تاج دندان، نواحی اطراف ریشه دندان (هم در سمت گونه و هم در سمت زبان) و کام باید بررسی شوند. در صورتی ‌که لمس با استفاده از ابزار صورت می‌گیرد، باید این کار با ملایمت انجام شود. واکنش بیمار، حساسیت بافت‌ها در آن ناحیه را نشان می‌دهد.

روش‌های معاینه پالپ دندان

4- عکس‌برداری

عکس‌های پرتوی ایکس یک ابزار تشخیصی بسیار مهم در دندانپزشکی محسوب می‌شوند. التهاب ناحیه پیرامون ریشه دندان معمولاً منجر به تغییراتی در بافت استخوانی شده و این تغییرات در عکس رادیوگرافی شناسایی می‌شود. در مراحل اولیه التهاب پیرامون ریشه دندان، تحلیل رفتن و بازجذب استخوان ممکن است در اندازه ‌ای نباشد که بتوان آن را در عکس مشاهده کرد. بنابراین اطلاعات بیشتر در عکس‌های رادیوگراف مواد حاجب اشعه (رادیواپاک) مانند گاتاپرچای داخل یک فیستول می‌تواند مفید واقع شود چرا که به این صورت می‌توان منشأ فیستول را ردیابی نمود.

5- تست حساسیت

توانایی انتقال تحریک عصب‌های پالپ مورد آزمایش قرار می‌گیرد. تست حساسیت به طرق مختلف انجام می‌شود:

روش‌های معاینه پالپ دندان

• تست حساسیت

در پوسیدگی دندان در هنگام جدا کردن بخش‌های پوسیده یا در حین پروب یا اسپری هوا در سطح عاج، می‌توان به حساسیت لایه عاج پی برد. به عبارت دیگر دندان پیش از درمان تحت بی ‌حسی قرار نمی‌گیرد تا مشخص شود آیا هنوز زنده است یا خیر.

روش‌های معاینه پالپ دندان

• تحریک دمایی

واکنش‌های زیر به تحریک دمایی و حرارتی می‌تواند نشان ‌دهنده زنده و سالم بودن دندان باشد:

• تحریک با سرما: هنگامی که یخ یا اتیل کلرید به دندان تماس داده می‌شود، بیمار درد تیر کشنده ملایم و کوتاهی تجربه می‌کند.
• تحریک با حرارت: گاتاپرچای حرارت داده شده با دندان تماس داده می‌شود تا درد ملایم احساس شود. این تست عمدتاً برای برانگیختن واکنش درد در حین معاینه التهاب پالپ انجام می‌شود. از گاتاپرچا در سطح مرطوب دندان باید استفاده شود. چرا که این کار باعث تسهیل برداشتن گاتاپرچا میشود.

روش‌های معاینه پالپ دندان

• تحریک الکتریکی

در این تست که توسط انواع مختلف برندهای تستر پالپ انجام می‌شود، دندان باید مطلقاً خشک باشد در غیر این صورت ممکن است جریان الکتریکی به بافت‌های لثه رسیده و واکنش بافت‌های لثه، نتیجه مثبت کاذب ایجاد کرده و تشخیص را دچار اشتباه نماید. برخلاف تست دما، در اینجا تنها پاسخ بله یا خیر باید دریافت شود. برندهای مختلف تستر الکتریکی پالپ، اعداد مختلفی می‌دهند. یکی از معایب تحریک الکتریکی پالپ این است که جریان الکتریکی می‌تواند از بخش نکروزی و مرده تاج پالپ عبور کند و به پخش زنده پالپ برسد و واکنش ایجاد نماید. همچنین در صورتی که دندان چند ریشه ‌ای باشد ممکن است واکنش مثبت مشاهده شود در حالی که تنها یک مجرای ریشه هنوز زنده است. بنابراین این امکان وجود دارد که واکنش مثبت کاذب به دست می‌آید. در حالی که اگر از تست دمایی یا مکانیکی استفاده کنید امکان چنین اتفاقی بعید است.

تشخیص زنده بودن دندان

تست مکانیکی پالپ اغلب بهترین روش بررسی وضعیت داخل دندان است. در صورتی‌ که یک ضایعة پوسیدگی وجود داشته باشد، باید فرایند تراشیدن بخش‌های بوسیده بدون استفاده از بی ‌حسی انجام شود. در صورتی که پالپ هنوز زنده باشد خیلی زود بیمار واکنش نشان می‌دهد. در برخی موارد تست پوسیدگی (دریل کردن عمدی داخل دندان برای دریافت واکنش دندان) باید برای بررسی زنده بودن پالپ انجام شود. اگر امکان انجام تست مکانیکی وجود نداشته باشد، تست‌های دیگر انجام می‌شود. این امکان وجود دارد که ترکیبی از این آزمایش‌ها مانند تحریک الکتریکی و تحریک دمایی انجام شود.

همیشه ابتدا تست باید بر روی یک دندان سالم انجام شود تا از واکنش بیمار به تست اطمینان حاصل شود. اطلاعات به ‌دست‌ آمده از معاینه‌ های بالینی و تصاویر پرتوی ایکس و تست‌های انجام شده برای پالپ دندان تشخیص نهایی و دقیق را ممکن می‌سازد.