آبسه دندان

آبسه دندان مجموعه ای از چرک است که می تواند باعث دندان درد و دیگر علائم شود. اگر فکر می کنید آبسه دندان دارید باید هر چه سریعتر برای درمان به دندانپزشک مراجعه کنید. بدون درمان، احتمال بدتر شدن شرایط وجود دارد و ممکن است دندانی که تحت تأثیر قرار گرفته است را از دست بدهید. مشکلات و پیچیدگی ها چندان معمول نیستند اما می توانند جدی شوند و حتی زندگی را به خطر بیندازند.

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان مجموعه ای از چرک است. چرک مایع غلیظی است که معمولاً حاوی گلبول های سفید خون، بافت مرده، و باکتری است. علل معمول آبسه عفونت با باکتری است.

آبسه دندان مجموعه متمرکزی از چرک در یک دندان یا ساختار نزدیک آن است. آنها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند.

آبسه پری آپیکال

این نوع آبسه در مرکز دندان (پالپ دندان) آغاز می شود. این شایع ترین نوع آبسه است. این نوع آبسه معمولاً در نتیجه پوسیدگی (کرم خوردگی) دندان بروز پیدا می کند. پوسیدگی دندان بسیار معمول است. پوسیدگی به لایه محافظ دندان آسیب می زند و آن را در هم می شکند (باعث خوردگی آن می شود). آسیب به دندان اجازه می دهد باکتری پالپ دندان را مورد حمله قرار دهد و منجر به بروز عفونت شود.

عفونت داخل پالپ می تواند پیشرفت کند تا آبسه شکل بگیرد. گاهی اوقات اگر عصب دندان به هر دلیلی از بین برود، آبسه پری آپیکال شکل می گیرد. مثلا، در نتیجه آسیب. بافت مرده داخل دندان بیشتر مستعد عفونت است.

آبسه پریودنتال

این نوع آبسه از ساختار حمایت کننده دندان مانند پریودنشیوم که بین دندان و لثه قرار دارد آغاز می شود. این مشکل عموماً در نتیجه بیماری لثه (بیماری پریودنتال) بروز می یابد، که عفونت یا التهاب بافتی است که دندان را در بر گرفته است. بیماری لثه اغلب باعث می شود لثه ها مقداری از دندان ها جدا شوند. این منجر به شکل گیری پاکت می شود که ممکن است با باکتری پر شود و پیشرفت کند تا یک آبسه شکل بگیرد. گاهی اوقات آبسه پریودنتال جوش لثه نامیده می شود زیرا آبسه باعث بروز تورمی می شود که کنار دندان رشد می کند.

آبسه پریودنتال چه علائم و نشانه هایی دارد؟

علائم و نشانه های آبسه عموماً عبارتند از یک یا چند علائم زیر:

• درد (دندان درد) که می تواند به سرعت بدتر شود. درد می تواند وخیم و ضربان دار شود.
• تورم لثه، که می تواند حساس باشد.
• تورم صورت. پوست روی آبسه ممکن است قرمز و ملتهب شود که شبیه جوش به نظر خواهد رسید. این برآمدگی پر از چرک است و لازم است توسط متخصص تخلیه شود.
• دندانی که تحت تأثیر قرار گرفته است ممکن است به لمس حساس شود، و حتی ممکن است لق شود.
• دندانی که عفونی شده است معمولاً رنگ تیره تری خواهد داشت، این در نتیجه نکروز (مرگ) بافت پالپ اتفاق می افتد که به داخل بخش های منفذ دار دندان نفوذ می کند. اگر داخل دهان خود دندانی دارید که تغییر رنگ آن قابل تشخیص است باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
• شکل گیری “فیستول” نشانه این است که بدن در تلاش است از شر باکتری خلاص شود، که با احساس یک مزه بد داخل دهان و بوی بد مزمن دهان همراه است.
• دمای بالا (تب) و احساس ناخوشی عمومی.
• در موارد وخیم، ممکن است اسپاسم یا گرفتگی عضلات فک نیز وجود داشته باشد.
• این امکان وجود دارد که یک دندان عفونت شدیدی داشته باشد اما هیچ دردی نداشته باشد. به این معناست که دندان از دست رفته است. بنابراین دیگر سیگنال های درد را ارسال نمی کند و احتمالاً لازم است کشیده شود. با این حال، اگر هیچ دردی ندارید به این معناست که عفونت در بافت لثه و استخوان فک منتشر نشده است. با این حال هنوز این شانس وجود دارد که بتوان قبل از وخیم شدن وضعیت آبسه با باکتری مبارزه کرد.

 

علائم انتشار عفونت دندان به سایر نقاط بدن

اگر یک دندان عفونی درمان نشود، عفونت می تواند به هر جای دیگر بدن منتقل شود، که تهدید کننده زندگی است. علائم و نشانه های انتشار عفونت به سایر نقاط بدن عبارتند از:

احساس ناخوشی دارید.

• سر درد
• خستگی
• سر گیجه

تب دارید.

• برافروختگی پوست
• تعریق
• احساس لرز

تورم صورت

• تورمی که باعث می شود کامل باز کردن دهان مشکل شود.
• تورمی که مانع بلع می شود.
• تورمی که مانع تنفس می شود.

کم آب شدن بدن

• کاهش تعداد دفعات ادرار کردن
• تیره تر شدن رنگ ادرار
• گیجی

بالا رفتن ضربان قلب

• ضربان قلب سریع
• سریع تر زدن نبض
• سر گیجه و بی قراری

افزایش تنفس

• بیشتر از 25 تنفس در دقیقه

دردهای شکمی

• اسهال
• استفراق

در چه صورت باید با پزشک تماس گرفت؟

در صورتی که خودتان یا فرزندتان تب بالا دارید باید با پزشک تماس بگیرید. تب بالا عبارت است از:

• افراد بزرگسال: 103 درجه فارنهایت یا بالاتر
• کودکان: 102 درجه فارنهایت یا بالاتر
• نوزادان 3 ماهه و بالاتر: 102 درجه فارنهایت یا بالاتر
• نوزادان زیر سه ماه: 100 درجه فارنهایت یا بالاتر

اگر تب با یکی از علائم زیر همراه است به فکر درمان پزشکی اورژانسی باشید:

• درد قفسه سینه
• دشواری در تنفس
• سردرگمی ذهنی
• حساسیت غیر عادی به نور
• تشنج
• حالت تهوع مداوم
• درد هنگام ادرار کردن

آبسه پریودنتال چگونه درمان می شود؟

درمان اولیه

هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک معمولاً چرک را تخلیه خواهد کرد و این اغلب باعث کاهش قابل توجه علائم و نشانه ها خواهد شد. این یا با سوراخ کردن آبسه انجام خواهد شد یا با ایجاد یک سوراخ کوچک با دریل در دندان، تا اجازه دهد چرک تخلیه شود. گاهی اوقات، اگر عفونت وجود نداشته باشد، داروی آنتی بیوتیک برای چند روز پس از تخلیه چرک تجویز می شود تا هرگونه عفونت باقیمانده از بین برود. با این حال، در اکثر موارد، وقتی چرک تخلیه می شود، احتمالاً آنتی بیوتیک نیاز نیست.

پزشک عمومی غیر از توصیه و مسکن های تجویزی کمک دیگری نمی تواند بکند. برخی دندانپزشک ها ممکن است ترجیح دهند برای کمک به کاهش علائم آنتی بیوتیک تجویز کنند، اما تنها زمانی که تشخیص واضح است و تورم ناحیه صورت وجود دارد. (به پزشکان عمومی توصیه می شود مشکلات دندانی را درمان نکنند، زیرا خارج زمینه تخصص آنها است). با این حال، آنتی بیوتیک نمی تواند چرک را پاک و آبسه را درمان کند و باید هر چه سریعتر به دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه مراجعه کنید. ممکن است لازم باشد از مسکن هایی مانند پاراستامول یا ایبوپروفن استفاده کنید تا زمانی که آبسه خشک و درمان شود. این دو دارو بدون نیاز به نسخه پزشک از داروخانه قابل تهیه هستند. (دقت داشته باشید: اگر پاراستامول و ایبوپروفن به تنهایی برای تسکین درد کافی نباشند، می توانند با یکدیگر مصرف شوند. برخی افراد نیاز به مسکن های قوی تری دارند که توسط پزشک تجویز شده اند).

درمان های بیشتر

که می تواند شامل موارد زیر باشد:

برای آبسه پری آپیکال

درمان برای این نوع آبسه، معمولاً درمان ریشه است. هدف این درمان نجات و احیاء بخش درونی آسیب دیده یا از دست رفته دندان (پالپ) است. به طور خلاصه، دندانپزشک داخل دندان از دست رفته را با دریل سوراخ می کند و اجازه می دهد چرک داخل دندان تخلیه شود، و بافت پالپ از دست رفته را تخلیه می کند. سپس پر کردن ریشه انجام می شود تا با پر شدن فضای داخلی دندان بتوان مانع عفونت بیشتر شد. (دقت داشته باشید: حتی اگر درد از بین رفته باشد، با تخلیه ابتدایی چرک داخل دندان، هنوز لازم است درمان ریشه انجام شود. زیرا عفونت آبسه مطمئناً باز خواهد گشت و بافت مرده پالپ را درگیر خواهد کرد). اگر علیرغم درمان ریشه عفونت ادامه داشته باشد، ممکن است دندانپزشک مجبور باشد دندان را بکشد).

برای آبسه پریودنتال

به محضی که چرک خشک شود، دندانپزشک ممکن است پاکت را پاکسازی کند، جایی که آبسه شکل گرفته است. پس از آن دندانپزشک سطوح ریشه دندان را صاف و صیقلی خواهد کرد تا بافت لثه مجدداً به جای خود روی دندان بازگردد و هر گونه پاکتی ناپدید شود. این به پیشگیری از بروز مجدد عفونت کمک می کند. اگر دچار بروز مکرر آبسه پریودنتال شوید، ممکن است به یک جراح دهان ارجاع داده شوید. ممکن است جراح دهان برای تغییر شکل بافت لثه یک فرایند انجام دهد.

اگر آبسه درمان شود، در آینده مشکلی بروز پیدا نخواهد کرد. معمولاً چرک می تواند خشک شود و دندان می تواند نجات پیدا کند، اگر به سختی ترک نخورده باشد. اگر درمان نشده باقی بماند، آبسه ممکن است روی سطح صورت یا داخل دهان بترکد. این می تواند باعث شود یک کانال (یک مسیر سینوس) بین مرکز مقاوم عفونت و پوست یا دهان به جا بماند، که می تواند گاهگاهی از آن چرک ترشح شود. مشکلات دیگر چندان شایع نیستند. با این حال، آنها می توانند جدی، و حتی در برخی شرایط نادر کشنده باشند. آنها عبارتند از:

• استئومیلیت- عفونت استخوان مجاور.
• سینوزیت- انتشار عفونت به سینوس مجاور در استخوان صورت.
• حفره دندانی مملو از مایع (کیست) که ممکن است گسترش پیدا کند.
• ترومبوز سینوس کاورنوس Cavernous sinus thrombosis (ایجاد شدن لخته خون در سینوس کاورنوس)- این نوعی عفونت و لخته شدن خون در عروق داخل مغز است. این مشکل بسیار جدی است.
• نوعی عفونت جدی کف دهان که می تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد. این می تواند به صورت، مغز، یا گردن سرایت کند (علائم عفونت جدی در زیر فهرست شده اند).

نکته مهم این است که اگر آبسه دندانی دارید باید به فکر درمان آن باشید. درمان تنها برای کاهش درد نیست بلکه پیشگیری از مشکلات جدی ممکن است. علائمی که ممکن است حاکی از گسترش مشکل باشند و باید به فکر درمان پزشکی اورژانسی باشید عبارتند از:

• اگر احساس می کنید خیلی حالتان خوب نیست و دمای بدنتان بالا است.
• در باز کردن دهان، بلع، یا تنفس مشکل دارید.
• تورم کف دهان، صورت، یا فک دارید.
• علیرغم مصرف مسکن ها با حداکثر دوز ممکن، باز هم درد شدید دارید.
• مشکلات بیشتر می توانند در افرادی گسترش پیدا کنند که دیابت دارند و نیز در افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها عملکرد ضعیفی دارد. برای مثال:
• افرادی که HIV/AIDS ایدز دارند.
• افرادی که تحت شیمی درمانی قرار دارند.
• افرادی که طحال آنها برداشته شده است.
• افرادی که داروهای استروئیدی مصرف می کنند.
• افرادی که آنمی گلبول های سرخ هلالی یا داسی شکل دارند.

 

آیا می تواند از بروز آبسه دندان پیشگیری کرد؟

اکثر آبسه های دندانی قابل پیشگیری هستند، زیرا بیشتر پیچیدگی ها یا مشکلاتی ناشی از پوسیدگی دندان یا بیماری لثه هستند. هر دوی این مشکلات با رعایت بهداشت خوب دهانی قابل پیشگیری هستند. به طور خلاصه، به معنای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مرتب است. کارهای دیگری که می توانند کمک کنند عبارتند از استفاده از دهانشویه، تمیز کردن زبان، و داشتن رژیم غذایی سالم، که عبارت است از محدود کردن غذاها و نوشیدنی های حاوی قند. اگر سیگار می کشید، ترک آن می تواند بهداشت دهانی شما را ارتقاء بخشد. حداقل یک مرتبه در طول سال برای چکاپ دندانپزشکی مراجعه نمایید.

چگونه باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

اگر فکر می کنید که آبسه دندان دارید، باید هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید. برای دسترسی اورژانسی به مراقبت های دندانپزشکی:

• اگر دنداپزشک خانوادگی دارید برای مراجعه هماهنگ کنید؛ یا
• (در صورت در دسترس بودن) به بخش اورژانس کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید؛
• به نزدیکترین کلینیک دندانپزشکی مراجع کنید.