سندروم آلرژی دهانی و عوامل تحریک حساسیت دهان

سندرم آلرژی دهانی Oral allergy syndrome (OAS) نوعی آلرژی غذایی است. افراد مبتلا به OAS به انواع خاصی از گرده ها و همچنین خوراکی های مربوط به آن گرده ها حساس هستند. OAS گاهی اوقات سندرم آلرژی گرده غذایی Pollen Food Allergy Syndrome نیز نامیده می شود.

سندرم آلرژی دهان چیست؟

اکثر افراد با آلرژی های غذایی شایع به چیزهایی مانند بادام زمینی، صدف، آجیل درختی و غیره آشنا هستند. با این حال، این امکان وجود دارد که به چیزهایی مانند مرکبات یا کرفس نیز حساسیت کمتری داشته باشند.

در بسیاری از موارد، این واکنش ها ناشی از سندرم آلرژی دهانی (OAS) هستند. در افراد مبتلا به OAS معمولاً از قبل مواردی مانند آلرژی بینی به چیزهایی مانند درخت، گرده علف هرز یا علف تشخیص داده شده اند.

برخی از خوراکی ها حاوی پروتئین هایی هستند که از نظر ساختار به این آلرژن های استنشاقی شباهت دارند. این باعث می شود افراد مبتلا به OAS هنگام مصرف آن خوراکی ها علائم آلرژی دهانی را داشته باشند. این فرآیندی است که تحت عنوان واکنش متقابل شناخته می شود.

واکنش متقابل بین گرده غان (درخت توس)، گرده بومادران، گرده های علف، علف ابروسیا (کهنه واش) و علف تیموتی با انواع میوه ها، حبوبات، غلات، آجیل، دانه ها، سبزیجات، گیاهان و ادویه جات ثبت شده است.

فهرستی از خوراکی هایی که می توانند OAS را تحریک کنند

در اینجا برخی از شایع ترین خوراکی های محرک OAS  آورده شده اند:

سیب ها

حدود 50 تا 75 درصد از افراد مبتلا به آلرژی به گرده غان و گرده بومادران، به دلیل OAS به سیب خام نیز واکنش نشان می دهند.

علائم معمولاً در دهان ظاهر می شوند و می توانند در عرض پنج دقیقه پس از خوردن یک سیب ظاهر شوند. برای اکثر افراد، علائم در عرض 30 دقیقه ظاهر می شوند. علائم با قطع خوردن سیب برطرف می شوند. همچنین این امکان وجود دارد که واکنش شدیدتری مانند تورم گلو داشته باشید. این می تواند باعث مشکل در تنفس شود.

مرکبات

آلرژی به مرکبات ممکن است زمانی رخ دهد که یک یا چند میوه از میوه های زیر را بخورید:

• نارنگی
• گریپ فروت
• لیمو
• لیمو ترش سبز

واکنش ها می توانند از خارش دهان تا آنافیلاکسی کامل متغیر باشند. آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک تهدید کننده زندگی است.

بین مرکبات مختلف واکنش متقابل وجود دارد. به این معنا که حساسیت به یک مرکبات احتمال آلرژی به مرکبات دیگر را افزایش می دهد. برخی از گرده هایی که ممکن است به دلیل ساختار پروتئین مشابه خود به مرکبات واکنش متقابل داشته باشند عبارتند از:

• گرده های علف
• علف تیموتی
• گرده غان (درخت توس)
• گرده بومادران

زیر مجموعه این آلرژن ها عبارتند از:

• گرده غان: سیب، بادام، هویج، کرفس، گیلاس، فندق، کیوی، هلو، گلابی، آلو.
• گرده علف: کرفس، خربزه، پرتقال، هلو، گوجه فرنگی
• گرده ابروسیا: موز، خیار، خربزه، تخمه آفتابگردان، کدو سبز.

موز

واکنش های آلرژیک به موز بسیار متفاوت هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• خارش دهان و گلو
• کهیر (تورم، سوزش و خارش بافت)
• تورم (آنژیوادم)
• خس خس سینه

علائم بیشتر به سندرم آلرژی دهانی مربوط می شوند و در دهان ظاهر می شوند. در بیشتر موارد، آنها در عرض چند دقیقه پس از خوردن میوه شروع می شوند.

شناخته شده است که واکنش متقابل با ابروسیا در واکنش های آلرژیک به موز نقش دارد.

ادویه ها

گشنیز از خانواده ادویه جات است که شامل زیره سیاه، رازیانه، کرفس می شود.

همه این ادویه ها با واکنش های آلرژیک مرتبط هستند. دارچین، زعفران و خردل نیز برای ایجاد واکنش ها مورد توجه قرار گرفته اند.

در سرتاسر جهان، ادویه ها به برخی از شایع ترین آلرژن های غذایی تبدیل شده اند. واکنش متقابل معمولاً به موارد زیر است:

• گرده غان
• گرده بومادران
• گرده های علف
• علف تیموتی

علامت اصلی خارش داخل دهان است.

برخی از ادویه ها از جمله پونه کوهی، آویشن، گشنیز، زیره سیاه، زیره و فلفل هندی با واکنش آنافیلاکتیک همراه هستند. با این حال، این بسیار نادر است.

کرفس

آلرژی به کرفس نسبتا شایع است. آنها ممکن است به دلیل واکنش متقابل به گرده غان و گرده بومادران و همچنین گرده های چمن و علف تیموتی باشند. بر اساس برخی تحقیقات، 30 تا 40 درصد از افراد آلرژیک، به کرفس حساس هستند.

شایع ترین علائم آلرژی به کرفس شامل خارش و تورم داخل و اطراف دهان هستند. گاهگاهی، ممکن است یک دسته واکنش های کلی وجود داشته باشند، که گاهی منجر به بروز آنافیلاکسی می شوند.

نارگیل

حساسیت به نارگیل بسیار نادر است. سازمان غذا و داروی آمریکا به منظور برچسب زدن مواد تشکیل دهنده و حمایت از مصرف کننده، نارگیل را به عنوان یک درخت دارای میوه هسته دار طبقه بندی می کند. با این حال، نارگیل یک درخت دارای میوه هسته دار نیست. اکثر افراد مبتلا به آلرژی به درختان دارای میوه های هسته دار می توانند با خیال راحت نارگیل بخورند.

تعداد کمی از افراد به نارگیل حساسیت واقعی دارند، اما آنها وجود دارند. علائم شامل خارش دهان، و به ندرت، آنافیلاکسی هستند. محصولاتی مانند لوسیون ها و صابون های حاوی نارگیل ممکن است در برخی افراد باعث بروز درماتیت تماسی شوند.

لاتکس

لاتکس از شیره درخت لاستیک تولید می شود. شیره این درخت حاوی پروتئین هایی است که شبیه پروتئین های موجود در سایر خوراکی ها، بویژه میوه ها هستند.

بین 30 تا 50 درصد از افرادی که به لاتکس لاستیکی طبیعی آلرژی دارند، به دیگر مواد غذایی نیز حساس هستند. به این حساسیت سندرم میوه لاتکس گفته می شود. در افراد مبتلا به این بیماری، خوردن این خوراکی ها می تواند باعث بروز علائم آلرژی شود.

در سندرم میوه لاتکس، مشاهده واکنش متقابل با خوردن خوراکی های زیر شایع است:

• آووکادو
• موز
• کاساوا
• فندق
• کیوی
• انبه
• پاپایا
• پشن فروت (نوعی میوه استوایی که آن را در گروه تمشک ها قرار داده اند)
• گوجه فرنگی
• شلغم
• کدو سبز
• فلفل دلمه ای
• کرفس
• سیب زمینی
• سیب کاستارد

حساسیت به دیگر خوراکی های مختلف نیز ثبت شده است.

اگر به لاتکس حساسیت دارید و به یک ماده غذایی واکنش نشان داده اید، باید از آن خوراکی اجتناب کنید. اگر شک دارید، ممکن است لازم باشد آزمایش چالش دهانی غذا را تحت نظارت یک پزشک انجام دهید.

علائم سندرم آلرژی دهانی

علائم OAS معمولاً در دهان ظاهر می شوند. غیر معمول است که آنها در جای دیگر ظاهر شوند یا پیشرفت کنند و به آنافیلاکسی تبدیل شوند، گرچه ممکن است اتفاق بیفتد. به طور معمول، علائم عبارتند از:

• خارش دهان
• احساس خراش در گلو
• تورم دهان، لب ها یا زبان

علائم OAS معمولاً به صورت خود به خود ناپدید می شوند و نیازی به درمان ندارند. این معمولاً به محض توقف خوردن غذا اتفاق می افتد.

افراد مبتلا به OAS در معرض خطر اندک شوک آنافیلاکتیک قرار دارند، اما ممکن است اتفاق بیفتد. مراقب علائمی مانند مشکلات تنفسی، تورم گلو، برافروختگی، خارش پوست، و اضطراب یا گیجی باشید. در صورت بروز هر یک از این علائم، بلافاصله به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

سندرم آلرژی دهانی چگونه تشخیص داده می شود؟

OAS معمولاً بر اساس علائم و سوابق پزشکی شما تشخیص داده می شود. بعلاوه، پزشک شما ممکن است بخواهد آزمایش سوزن زدن به پوست یا چالش دهانی غذا را انجام دهد.

تست سوزن زدن به پوست عبارت است از وارد کردن یک آلرژن به داخل یک خار کوچک روی پوست شما. اگر آلرژی دارید، در محل دچار واکنش می شوید.

در طول یک چالش دهانی غذا، شما غذا را در حضور پزشک معالج خود می خورید، که علائم شما را ارزیابی خواهد کرد و تصمیم خواهد گرفت که آیا غذا ممکن است برای شما خطرناک باشد یا خیر.

درمان های سندرم آلرژی دهان

از آنجا که ممکن است OAS پیشرفت کند و به یک واکنش آلرژیک شدیدتر تبدیل شود، پزشک معالج شما توصیه خواهد کرد که از خوردن خوراکی هایی که حتی باعث بروز واکنش های خفیف می شوند اجتناب کنید.

اگر این خوراکی ها پخته شده باشند، ممکن است بتوانید آنها را بخورید، اما ابتدا با پزشک خود صحبت کنید. در هر صورت، باید به علائم خود توجه زیادی داشته باشید. اگر یک واکنش آلرژیک دارید که به خارج از دهان شما گسترش می یابد، می تواند شما را در معرض خطر آنافیلاکسی قرار دهد. در این صورت، در صورت بروز واکنش آلرژیک شدید، ممکن است نیاز به همراه داشتن (اپی نفرین epinephrine) داشته باشید.

خلاصه

سندرم آلرژی دهانی واکنشی به پروتئین های موجود در مواد غذایی است که شبیه به پروتئین های موجود در گرده های خاصی هستند. اگر به گرده های معمولی مانند علف، بومادران، توس یا ابروسیا حساسیت دارید، ممکن است دچار آلرژی غذایی خفیف نیز شوید.

OAS هنگام خوردن چیزهایی مانند مرکبات یا موز، حبوبات، آجیل ها، دانه ها و سبزیجاتی مانند کرفس، ممکن است باعث بروز علائم آلرژیک در دهان شما شود. معمولاً این علائم بدون درمان از بین می روند. با این حال، اگر آنها پیشرفت کنند و فراتر از دهان شما را درگیر کنند، می توانند شما را در معرض خطر آنافیلاکسی قرار دهند. اگر بعد از خوردن میوه یا هر خوراکی دیگری دچار تورم در گلو یا مشکل تنفسی شدید، به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید.

سخن پایانی

اگر به گرده های معمولی حساسیت تنفسی دارید، باید از احتمال ابتلا به سندرم آلرژی دهانی آگاه باشید.

اگر پس از خوردن یکی از این خوراکی های بالقوه که باعث بروز واکنش متقابل می شوند، علائمی را تجربه کردید، با پزشک خود صحبت کنید.

پرسش های متداول در مورد آلرژی های دهانی

چگونه سندرم آلرژی دهانی تشخیص داده می شود؟

چندین آزمایش ممکن است برای تشخیص OAS استفاده شوند، از جمله آزمایش سوزن زدن به پوست، آزمایش خون و چالش دهانی غذا.

آیا سندرم آلرژی دهانی قابل درمان است؟

آری. مؤثرترین راه برای درمان آلرژی غذایی، از جمله OAS، اجتناب از محرک ها است. همیشه فهرست مواد تشکیل دهنده روی خوراکی ها که ممکن است حاوی مواد آزار دهنده باشند را بخوانید، و قبل از سفارش از کارکنان رستوران در مورد آن سوال کنید.

آیا پختن خوراکی ها آلرژن ها را از بین می برد؟

آری. دمای بالا پروتئین هایی که باعث OAS می شوند را تجزیه می کند. راهکارهای دیگر، خوردن غذا به شکل کنسرو شده یا پوست کندن خوراکی هایی است که می توان پوست آنها را جدا کرد. علت این است که پروتئین های مسئول آلرژی ها اغلب در پوست غلظت بالاتری دارند.

آیا ممکن است آلرژی غذایی به طور ناگهانی رخ دهد؟

آری. در واقع، تحقیقات نشان داده اند که آلرژی های غذایی هم در افراد بزرگسال و هم در کودکان در حال افزایش هستند و سندرم آلرژی دهانی شایع ترین شکل آلرژی غذایی در افراد بزرگسال است. افراد ممکن است به خوراکی هایی که قبلاً می خورده اند و هیچ علامتی نشان نمی داده اند، آلرژی پیدا کنند.

در صورت ابتلا به سندرم آلرژی دهانی، چه خوراکی هایی را می توانم با خیال راحت مصرف کنم؟

باید بتوانید هر چیز دیگری غیر از خوراکی هایی که باعث واکنش آلرژیک می شوند را مصرف کنید، مگر اینکه به خوراکی های دیگر آلرژی شناخته شده ای داشته باشید. با OAS، نکته مهم پرهیز از خوراکی هایی است که باعث بروز علائم می شوند.